Ενας υπερηχητικός θηρευτής έρχεται σήμερα στο μπλογκ. Ο Πετρίτης, η σφαίρα των αιθέρων, η Φερράρι των πτηνών, για τον οποίο οι ταχύτητες ασύλληπτες για κάθε άλλο έμβιο ον, είναι μια καθημερινότητα. Είναι ένα μεσαίου έως μεγάλου μεγέθους γεράκι με μήκος μέχρι και 50 εκατοστά, άνοιγμα φτερών μέχρι και 115 εκατοστά και βάρος μέχρι μόλις τα 1,3 κιλά. Η εξωτερική του εμφάνιση δεν σε προϊδεάζει για τις εξωπραγματικές του ικανότητες. Ωστόσο η λαϊκή φαντασία έχει μεγαλώσει ακόμα περισσότερο τους μύθους για την ταχύτητά του. Η αλήθεια είναι πως ενώ στις εφορμήσεις και στις αλλαγές κατεύθυνσης με υψηλες ταχύτητες είναι αχτύπητος οι "οριζόντιες" πτήσεις του είναι μάλλον αργές!
Ο πετρίτης είναι είδος γνήσιου γερακιού (γένος Falco), που απαντάται και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική του ονομασία είναι Falco peregrinus , και περιλαμβάνει 18 υποείδη. Στην Ελλάδα απαντά κυρίως, το υποείδος Falco Peregrinus brookei , αλλά υπάρχει ανάμιξη των μονίμων πληθυσμών του με μεταναστευτικά άτομα που έρχονται από τις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες για να ξεχειμωνιάσουν εδώ, τα οποία ανήκουν στο υποείδος F. p. peregrinus. Ο πετρίτης θεωρείται από τους ερευνητές ο ταχύτερος ιπτάμενος, αρτίγονος οργανισμός στην υφήλιο –στις κάθετες εφορμήσεις– αλλά, όπως ακριβώς συμβαίνει με τον γατόπαρδο στο έδαφος, οι ταχύτητες που του αποδίδει η λαϊκή φαντασία δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Ο πετρίτης εμφανίζει σχεδόν παγκόσμια εξάπλωση σε όλες τις δυνατές κατηγορίες μετακίνησης ανάλογα με το υποείδος, από την αρκτική τούνδρα μέχρι τους τροπικούς και την Ωκεανία. Μπορεί να βρεθεί σχεδόν παντού στην υφήλιο, εκτός από τις ακραίες πολικές περιοχές, τα πολύ ψηλά βουνά και τα περισσότερα τροπικά δάση. Η μόνη μεγάλη περιοχή από την οποία απουσιάζει εντελώς είναι η Νέα Ζηλανδία, γεγονός που τον καθιστά το πιο διαδεδομένο αρπακτικό στον κόσμο και ένα από τα ευρύτερα διαδεδομένα πτηνά, γενικότερα. Από τα άγρια πτηνά, μόνον ο ψαραετός φαίνεται να εμφανίζει παρόμοιο κοσμοπολιτικό φάσμα κατανομής, ενώ το, παγκοσμίως διαδεδομένο, περιστέρι περιλαμβάνει και πολλούς εξημερωμένους πληθυσμούς. Στην Ελλάδα, ο πετρίτης ζει ως επί το πλείστον κατά μήκος οροσειρών, σε κοιλάδες ποταμών, σε ακτές, σε έλη, σε ανοιχτές εκτάσεις, αρκεί όλοι αυτοί οι οικότοποι να γειτνιάζουν με βράχια. Απαντά από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.500 μ. και φωλιάζει σε κάθετες ορθοπλαγιές φαραγγιών ή παράκτιων περιοχών – ιδιαίτερα στα νησιά.
Ο πετρίτης κυνηγά την αυγή και το σούρουπο, όταν τα θηράματα είναι πιο δραστήρια, αλλά επίσης και κατά τη διάρκεια της νύχτας στις πόλεις, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους μετανάστευσης, οπότε το νυχτερινό κυνήγι γίνεται κανόνας. Τότε συλλαμβάνονται είδη διαφορετικά μεταξύ τους – κούκοι, μαυροβουτηχτάρια, ορτύκια και πουλάδες.Απαιτεί ανοικτό χώρο για να κυνηγήσει, ως εκ τούτου συχνά κυνηγάει πάνω από ανοικτό νερό, έλη, κοιλάδες, πεδιάδες και την τούνδρα, είτε από θέση επόπτευσης ή στον αέρα. Τα μεγάλα σμήνη μεταναστευτικών πουλιών, ιδίως τα είδη που συγκεντρώνονται σε ανοικτές περιοχές, όπως τα παρυδάτια, μπορεί να προσελκύουν έντονα τους πετρίτες. Μόλις το θήραμα εντοπιστεί, ο πετρίτης αρχίζει την κάθετη εφόρμηση διπλώνοντας προς τα πίσω την ουρά και τις πτέρυγες, με τα πόδια μαζεμένα. Το θήραμα, συνήθως, δέχεται χτύπημα και συλλαμβάνεται με τους γαμψώνυχες στον αέρα. Αν το θήραμά του είναι πάρα πολύ βαρύ για μεταφορά, ο πετρίτης το ρίχνει στο έδαφος και το τρώει εκεί. Αν αστοχήσει στην πρώτη επίθεση, θα κυνηγήσει ξανά τη λεία του, κάνοντας στροφή. Παρά το γεγονός ότι θεωρείτο μέχρι σήμερα σπάνιo, σε αρκετές περιπτώσεις οι πετρίτες κυνηγούν χρησιμοποιώντας τις φυσικές καμπύλες του εδάφους για να αιφνιδιάσουν το θήραμα στο έδαφος, ενώ έχουν αναφερθεί ακόμη και σπάνιες περιπτώσεις καταδίωξης του θηράματος με τα πόδια. Επιπλέον, έχουν τεκμηριωθεί περιπτώσεις που καιροφυλακτούν για νεοσσούς σε φωλιές, όπως μικρούς γλάρους. Το θήραμα ξεπουπουλιάζεται πριν καταναλωθεί.
Ο πετρίτης κατέχει επάξια τον τίτλο του ταχύτερου ζωντανού οργανισμού στον πλανήτη, αλλά όχι σε ευθεία πτήση, παρά μόνον όταν εκτελεί κάθετες εφορμήσεις (stoops). Ωστόσο, υπάρχουν μυθεύματα για υπερβολικές ταχύτητες που ουδέποτε έχουν καταμετρηθεί. Η παρερμηνεία οφείλεται στο ότι μελέτη που εκπονήθηκε για να μετρηθεί η δυνατότητα επίτευξης υψηλών ταχυτήτων σε μοντέλο ενός ιδανικού γερακιού, έδωσε πολύ μεγάλους αριθμούς, αυτό όμως στη θεωρία και μόνο. Συγκεκριμένα, τα πειραματικά μοντέλα έδειξαν ότι οι πτητικές ικανότητες ενός θεωρητικού προτύπου μπορούν να αποφέρουν ταχύτητες της τάξης των 400 χλμ/ώρα για πτήσεις σε μικρό υψόμετρο και των 625 χλμ/ώρα για πτήσεις σε μεγάλο υψόμετρο. Παρ' όλα αυτά η υψηλότερη, επίσημα καταγεγραμμένη ταχύτητα ήταν τα 389 χλμ/ώρα, σε άτομο που εκτελούσε κάθετη εφόρμηση (stoop) και είναι απο μόνη της εντυπωσιακή χωρίς να χρειάζεται "φούσκωμα". Πάντως, μέσες ωριαίες ταχύτητες της τάξης των 325 χλμ/ώρα είναι αρκετά συνηθισμένες. Η πίεση του εισερχόμενου αέρα σε τέτοιες ταχύτητες θα μπορούσε να βλάψει τους πνεύμονες οποιουδήποτε πτηνού, αλλά μικρά οστέινα φύματα (tubercles) στα ρουθούνια του πετρίτη οδηγούν την ισχυρή ροή του αέρα μακριά, έτσι ώστε το πουλί να αναπνέει πιο εύκολα, εξομαλύνοντας την αλλαγή στην ατμοσφαιρική πίεση. Επίσης, για να προστατεύουν τα μάτια τους, οι πετρίτες χρησιμοποιούν τις σκαρδαμυκτικές μεμβράνες (τρίτα βλέφαρα), που διασπείρουν τα δάκρυα και καθαρίζουν από σκόνες κ.ά., διατηρώντας παράλληλα την όραση.
Ο πετρίτης κινδύνευσε σοβαρά με εξαφάνιση λόγω της χρήσης οργανοχλωριούχων παρασιτοκτόνων, ειδικά του DDT, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, '60, και '70. Οι δηλητηριώδεις ουσίες συσσωρεύονταν στον λιπώδη ιστό των πτηνών, μειώνοντας την ποσότητα του ασβεστίου στο κέλυφος των αυγών τους. Με λεπτότερο κέλυφος, λιγότερα αυγά έφθαναν στην εκκόλαψη. Σήμερα, οι πληθυσμοί του πετρίτη έχουν ανακάμψει στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Στην ηπειρωτική Ελλάδα, ο πετρίτης έχει ευρεία αλλά αραιή εξάπλωση, κάτι που συμβαίνει και στα περισσότερα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου. Ωστόσο, στην Κρήτη είναι σπάνιος. Οι πληθυσμοί του είναι δύσκολο να καταμετρηθούν με ακρίβεια, αλλά υπάρχει μείωση ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή των Πρεσπών και στη Βόρεια Πελοπόννησο. Γενικά, μπορεί να παρατηρηθεί στο πεδίο, αλλά όχι τόσο συχνά. Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η λαθροθηρία και η δηλητηρίαση από φυτοφάρμακα. Είναι συχνό θύμα της "ιερακοθηρίας".
Λόγω της εντυπωσιακής τεχνικής του κυνηγιού, καθώς δε σκοτώνει απλά με την εκμετάλλευση της πρόσκρουσης αλλά με "στρατηγικά" χτυπήματα με τα πόδια του, ο πετρίτης έχει συχνά συνδεθεί με την επιθετικότητα και την πολεμική ικανότητα. Η αρχαία αιγυπτιακή ηλιακή θεότητα Ρα παριστάνεται συχνά ως άνθρωπος με το κεφάλι ενός γερακιού στολισμένο με τον ηλιακό δίσκο. Οι ιθαγενείς της Αμερικής του πολιτισμών του Μισσισιπή (περίπου 800–1500) χρησιμοποίησαν τον πετρίτη, μαζί με πολλά άλλα αρπακτικά πουλιά, ως σύμβολο της «εναέριας (ουράνιας) δύναμης» και έθαβαν άνδρες υψηλής θέσης με κοστούμια που σχετίζονταν με την αγριότητα. των αρπακτικών αυτών πτηνών. Στα τέλη του Μεσαίωνα, οι ευγενείς της Δυτικής Ευρώπης που χρησιμοποιούσαν τους πετρίτες για το κυνήγι, θεωρούσαν το πουλί συνδεδεμένο με πρίγκιπες στην ιεραρχία των πτηνών, ακριβώς κάτω από το gyrfalcon που σχετίζεται με τους βασιλιάδες. Θεωρήθηκε «βασιλικό πουλί, πιο οπλισμένο με το θάρρος του παρά με τα νύχια του». Η ορολογία που χρησιμοποιούσαν οι κτηνοτρόφοι πετρίτη χρησιμοποίούσε επίσης τον παλιό γαλλικό όρο gentil, «ευγενούς γέννησης· αριστοκρατικός», ιδιαίτερα για τον πετρίτη. Ο πετρίτης είναι το εθνικό ζώο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων ενώ έχει χαρακτηριστεί το επίσημο πουλί της πόλης του Σικάγο.
Το Χαγιαμπούσα (Hayabusa), λέξη που στην ιαπωνική γλώσσα σημαίνει «πετρίτης», ήταν μη επανδρωμένο αυτόματο διαστημικό σκάφος, που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από την Ιαπωνική Αεροδιαστημική Εξερευνητική Υπηρεσία (JAXA) με στόχο να επιστρέψει ένα δείγμα υλικού από έναν αστεροειδή, κάτι που θα γινόταν για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Κατα τον β' παγκόσμιο πόλεμο το To ιαπωνικό ki-43-Ηayabusa της Nakajima που έφτανε σε ταχύτητες 530 χλμ/ωρα και είχε ασύλληπτη ευελιξία σε σχεση με τα άλλα αεροσκάφη της εποχής ήταν ενας φονικος αντίπαλος για τους συμμαχους. Επίσης γνωστή είναι και η διάσημη ταχύτατη μηχανή της Suzuki έχει το όνομα Hayabusa,δηλαδή Πετρίτης.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου