Αρκετοί από εσάς θα έχετε δει την σειρά ταινιών κινουμένων σχεδίων "Rio" με ήρωα έναν μπλε παπαγάλο. Ο παπαγάλος ανήκε στο είδος Blue Macaw Spix (Cyanopsitta spixii). Ο αξιαγάπητος μικρός μπλε παπαγάλος που πρωταγωνιστούσε στο ομώνυμο animation,δεν υπάρχει πια ως είδος στη φύση,καθώς σύμφωνα με νέα αξιολόγηση των απειλούμενων πτηνών,το είδος έχει εξαφανιστεί από τον πλανήτη μας,με τον ανθρώπινο παράγοντα να ευθύνεται (και) γι’ αυτό το γεγονός. Το μακάο του Spix είναι το μόνο γνωστό είδος του γένους Cyanopsitta. Το όνομα του γένους προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και τη λέξη "κυανός" που σημαίνει «μπλε» και "ψιττακός" που σημαίνει «παπαγάλος». Το όνομα του είδους spixii είναι μια λατινοποιημένη μορφή του επωνύμου "von Spix", εξ ου και Cyanopsitta spixii σημαίνει "μπλε παπαγάλος του Spix". Το όνομα macaw στην πραγματικότητα προέρχεται από τη βραζιλιάνικη πορτογαλική λέξη για το πουλί - macau.
Το μπλε είδος παπαγάλου της Βραζιλίας που ονομαζόταν Μacaw Spix είναι ένα είδος που, ούτως ή άλλως, τελούσε υπό εξαφάνιση από τα τέλη του περασμένου αιώνα, όταν είχαν απομείνει στη φύση μόλις επτά έως δέκα τέτοιοι παπαγάλοι. Σύμφωνα με τον Guardian,στατιστική ανάλυση της οργάνωσης BirdLife International δείχνει πως στην λίστα των ειδών που εξαφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια υπάρχουν 8 είδη πτηνών, ανάμεσά τους και ο συγκεκριμένος μακάο. Πέντε από τα οκτώ είδη πτηνών εξαφανίστηκαν στην Ν.Αμερική με την αιτία να είναι η καταστροφή των δασών. Ο Στιούαρτ Μπούτσαρτ, επικεφαλής του BirdLife International, δήλωσε ότι η «αυτή την στιγμή περισσότερα από 26.000 είδη σε όλο τον κόσμο απειλούνται κι αιτία είναι η καταστροφή των φυσικών οικοτόπων.
Περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Γερμανό φυσιοδίφη Georg Marcgrave, όταν εργαζόταν στην Πολιτεία Pernambuco της Βραζιλίας το 1638 και πήρε το όνομά του από τον Γερμανό φυσιοδίφη Johann Baptist von Spix, ο οποίος συνέλεξε ένα δείγμα το 1819 στην όχθη του Rio São Francisco στα βορειοανατολικά της Bahia στη Βραζιλία. Το πουλί ήταν ένας μεσαίου μεγέθους παπαγάλος που ζύγιζε περίπου 300 γραμμάρια, μικρότερος από τα περισσότερα μεγάλα μακάο. Η εμφάνισή του είχε διάφορες αποχρώσεις του μπλε, με γκρι-μπλε κεφάλι, γαλάζιο κάτω μέρος και έντονο μπλε επάνω μέρος. Τα αρσενικά και τα θηλυκά ήταν σχεδόν πανομοιότυπα στην εμφάνιση,με τα θηλυκά ελαφρώς μικρότερα. Το είδος κατοικούσε σε παραποτάμιες δασικές στοές Caraibeira (Tabebuia aurea) στη λεκάνη απορροής του Ρίο Σάο Φρανσίσκο εντός του ξηρού δασικού κλίματος Caatinga της εσωτερικής βορειοανατολικής Βραζιλίας. Είχε πολύ περιορισμένο φυσικό βιότοπο λόγω της εξάρτησής του από το δέντρο για φωλεοποίηση, τροφοδοσία και ωοτοκία. Τρέφεται κυρίως με σπόρους και ξηρούς καρπούς της Caraiba και με διάφορους θάμνους Euphorbiaceae, την κυρίαρχη βλάστηση του Caatinga. Οι υπάρχουσες δασικές στοές που είναι κατάλληλες για την διαβίωση του Macaw Spix εκείνονται πια σε ελάχιστα τετραγωνικά μέτρα!
Όπως σημειώνεται, ακόμη πέντε μπλε παπαγάλοι βρίσκονται σε αιχμαλωσία με την ελπίδα πως θα αναπαραχθούν και κάποια στιγμή θα δημιουργηθεί νέος πληθυσμός. Δυστυχώς, όπως επισημαίνει ο Μπούτσαρτ, οι ελπίδες για να συμβεί κάτι τέτοιο είναι μηδαμινές. Ολα τα είδη παπαγάλων είναι ιδιαίτερα εκλεκτικα και δεν καθοδηγούνται μόνο απ' τις ορμές τους.Για να ζευγαρώσει πρέπει να βρει το "παντοτινό" ταίρι και αν αυτό δεν είναι εφικτό,τότε δεν θα ζευγαρώσει. Η IUCN θεωρεί το μακάο του Spix ως εξαφανισμένο στη φύση. Το πουλί δεν είχε μελετηθεί στη φύση μέχρι τη δεκαετία του 1970. Το 1974, ο Βραζιλιάνος ορνιθολόγος Helmut Sick παρατήρησε ομάδες τριών και τεσσάρων από τα πουλιά κοντά στο Formosa do Rio Preta στη βορειοδυτική Bahia να πετούν πάνω από τους φοίνικες buriti (Mauritia flexuosa). Μόλις το 1980, ο Robert Ridgely (ορνιθολόγος) δήλωσε ότι «δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία που να υποδεικνύουν πρόσφατη μείωση των αριθμών» κάνοντας βέβαια τραγικό λάθος. Ξεκινώντας γύρω στο 1980, στο απόγειο του παράνομου εμπορίου πουλιών, οι έμποροι και οι παγιδευτές αφαίρεσαν δεκάδες Spix's από τη φύση, και στις αρχές της δεκαετίας του '80, γενικά πίστευαν ότι είχε εξαφανιστεί στη φύση.
Ο φυσιοδίφης Δρ. Paul Roth διεξήγαγε επιτόπιες έρευνες για το πουλί στην περιοχή Curacá από το 1985 έως το 1988. Ο Roth βρήκε μόνο 5 πουλιά το 1985, τρία το 1986 και μόνο δύο μετά τον Μάιο του 1987. Δύο από τα πουλιά αιχμαλωτίστηκαν για εμπόριο το 1987. Ένα μόνο αρσενικό, σε συνδυασμό με ένα θηλυκό μακάο με μπλε φτερούγες, ανακαλύφθηκε στην τοποθεσία το 1990. Ένα θηλυκό μακάο του Spix που απελευθερώθηκε από την αιχμαλωσία στην τοποθεσία το 1995 σκοτώθηκε από σύγκρουση με ηλεκτρικό καλώδιο μετά από επτά εβδομάδες. Το τελευταίο άγριο αρσενικό εξαφανίστηκε από την περιοχή τον Οκτώβριο του 2000. Η εξαφάνισή του θεωρήθηκε ότι σηματοδότησε την εξαφάνιση αυτού του είδους στη φύση. Ωστόσο, υπάρχουν φήμες για θεάσεις το 2016. Το τελευταίο γνωστό οχυρό του στη φύση ήταν στη βορειοανατολική Μπαΐα της Βραζιλίας και οι θεάσεις ήταν πολύ σπάνιες. Το είδος διατηρείται τώρα μέσω ενός προγράμματος αναπαραγωγής σε αιχμαλωσία σε διάφορους οργανισμούς διατήρησης υπό την αιγίδα της κυβέρνησης της Βραζιλίας. Μία από αυτές τις οργανώσεις, η Ένωση για τη Διατήρηση των Απειλούμενων Παπαγάλων (ACTP) μετέφερε τα πουλιά πίσω από τη Γερμανία στη Βραζιλία το 2020 ως μέρος του σχεδίου τους να απελευθερώσουν τα μακάο του Spix πίσω στη φύση. Το Ινστιτούτο Chico Mendes της Βραζιλίας για τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας (ICMBio) διεξάγει το έργο Ararinha-Azul με ένα σχετικό σχέδιο για την αποκατάσταση του είδους στη φύση, μόλις διατεθούν επαρκή πτηνά αναπαραγωγής και αποκατασταθεί ο βιότοπος. Οι ελπίδες πάντως παραμένουν ισχνές.
Παρ' όλα αυτά ,ίσως για να υπάρξει μια αναλαμπή ελπίδας μεταξύ Απριλίου και Ιουλίου 2021, τρία μακάο του Spix γεννήθηκαν στην περιοχή Caatinga στην πολιτεία Bahia στη Βραζιλία, είκοσι χρόνια μετά την κήρυξη της εξαφάνισης στη φύση από την κυβέρνηση της Βραζιλίας, από ένα ζευγάρι που ήρθε από τη Γερμανία το 2020 λόπως γράψαμε παραπάνω. Το Ινστιτούτο Chico Mendes για τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας (ICMBio), δήλωσε αρκετά αισιόδοξα ότι το είδος θα επανεισαχθεί στη φύση τα επόμενα χρόνια,χωρίς βέβαια να υπάρχει σταθερή βάση γι'αυτήν την αισιοδοξία,εκτός απ' τις πιθανολογούμενες "επαναθεάσεις" του είδους σε μέρη στα οποία θεωρείτο εξαφανισμένο. Παντως δεν υπάρχει επιστημονικά τεκμηριωμένη θέαση αρκετού αριθμού πουλιών. Ανάλογα με την οπτική του καθενός το πτηνό αυτό είτε έχει εξαφανιστεί οριστικά, είτε θα επανενταχθεί στη φυση στα επόμενα χρόνια. Ομως αυτό δεν θα προσφέρει κάτι αν δε σταματήσει η εξαφάνιση των βιοτόπων του και η αλόγιστη επέκτασή μας σε βάρος της φύσης.
To γένος των macaw έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και τις ζωές ,τους θρύλους και την ιστορία των φυλών των περιοχών του. Πολλές από τις φυλές της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, πιστεύουν ότι το μακάο φέρνει θεραπεία μέσω του χρώματος και του φωτός. Ειδιά το μπλε μακάο αντιπροσωπεύει τον ουρανό και πρόκειται για "δώρο" από τους θεούς που ζουν εκεί. Το macaw θεωρείται επίσης πολύτιμο μέρος της ζωτικότητας του δάσους - καθώς αναζητούν φρούτα και ξηρούς καρπούς και στη συνέχεια ρίχνουν σπόρους μέσω των περιττωμάτων τους, βοηθούν στη διάδοση της ζωής στα δάση. Το macaw είναι ένα ιερό ζώο δύναμης για τη φυλή Inga του Putamayo της Κολομβίας. Αντιπροσωπεύει τη χάρη και την επιδεξιότητα. Είναι ο φύλακας, ο προστάτης του στοιχείου του αέρα και των ανέμων, που μεταφέρει τις προσευχές στους ουρανούς. Η φυλή Bororo της Βραζιλίας θεωρεί το macaw αγγελιοφόρο των θεών και των προγόνων. Το macaw είναι συχνά σύμβολο ιερής ένωσης και διαρκών σχέσεων. Αυτή η ιδέα έχει τις ρίζες του στο γεγονός ότι το μακό σχηματίζει δεσμό ζευγαριού και ζευγαρώνει για μια ζωή. Εκτός απ' την αναπαραγωγή και το μεγάλωμα των μικρών τους, τα macaws μοιράζονται επίσης φαγητό με τους συντρόφους τους και απολαμβάνουν την αμοιβαία περιποίηση.Για πολλές φυλές το μακάο είναι επίσης σύμβολο τραγουδιού και επικοινωνίας. Η ικανότητά τους να μιμούνται την ανθρώπινη ομιλία οδήγησε σε ορισμένες φυλές την πεποίθηση ότι αυτά τα πουλιά είναι ιεροί φορείς επικοινωνίας μεταξύ του κόσμου των ανθρώπων και των πτηνών και κατ' επέκταση της θεϊκής εντολής.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου