Σημερινός "καλεσμένος" του μπλογκ ένα πτηνό με μακριά και σημαντική ιστορία, και ακόμα σημαντικότερη επιρροή στους ανθρώπους στις περιοχές που έζησε. Ένα πτηνό που σήμερα βλέπει τους πληθυσμούς του να συρρικνώνονται ανησυχητικά. Στην αρχαιότητα λατρεύτηκε και τιμήθηκε απο μεγάλους και ονομαστούς πολιτισμούς.Ιδού λοιπόν η Φαλακρή Ίβιδα ή Βόρεια Φαλακρή Ίβις ή Ίβις του Ουάλντραπ που είναι πολύ σπάνιο είδος ίβιδας της οικογένειας των Θρησκειορνιθίδων.
Αποτελεί πλέον ενα απ' τα πιο απειλούμενα είδη του πλανήτη και η κατανομή της περιορίζεται στο Β. Μαρόκο και την Συρία, ενώ παλαιότερα υπήρχε και στην Ευρώπη. Η επιστημονική της ονομασία είναι Geronticus eremita και είναι μονοτυπικό,δεν περιλαμβάνει δηλαδή υποείδη.
Η επιστημονική της ονομασία του γένους Geronticus προέρχεται από το ελληνική λέξη γέρων (ηλικιωμένος), αναφερόμενο στο φαλακρό κεφάλι και τα μαύρα φτερά που την κανουν να μοιαζει με ηλικιωμένο. Η επιστημονική ονομασία eremita είναι μια (νεο)λατινική λέξη για το ερημίτης, αναφερόμενο όμως στο βιότοπό της δηλαδή τις ερήμους/ερημιές. Το εναλλακτικό κοινό όνομα waldrap είναι γερμανικά για το κοράκι του δάσους (forest raven), το αντίστοιχο του λατινικού Corvo sylvatico του Gesner, προσαρμοσμένο ως Corvus sylvaticus από τον Linnaeus. Φτάνει τα 80 εκατοστά με άνοιγμα πτερύγων έως 135 εκατοστά και βάρος έως 1,5 κιλό.Σε αντίθεση με τις άλλες ίβιδες, που φωλιάζουν σε δέντρα και τρέφονται σε υγρότοπους, ο βιότοπός της φαλακρής ίβιδας περιλαμβάνεται κυρίως από ορεινές και ημιάγονες στέπες με πρόσβαση σε τρεχούμενο νερό και βράχια για φώλιασμα. Τρέφεται με έντομα και μικρά ζώα που βρίσκει σε στεγνό έδαφος και αγρούς, όπως έντομα, σκορπιούς, σαλιγκάρια, βατράχια και ψάρια. Μερικές φορές τρέφεται με μικρά τρωκτικά, μικρά πουλιά και φυτά, όπως για παράδειγμα υδρόβια φυτά.
Οι φαλακρές ίβιδες γίνονται σεξουαλικά ώριμες στην ηλικία των 3 με 5 ετών, ενώ είναι μονογαμικά πτηνά, δηλαδή μένουν με τον ίδιο σύντροφο για όλη τους τη ζωή. Στη φύση ζει 10 με 15 χρόνια, σπάνια 20, ενώ μπορεί να φτάσει τα 25 χρόνια σε αιχμαλωσία. Το γηραιότερο άτομο που έχει καταγραφεί σε αιχμαλωσία είναι ένα αρσενικό που έζησε 37 χρόνια, ενώ το γηραιότερο θηλυκό έζησε 30 χρόνια. Η φαλακρή ίβιδα είναι από τα πλέον απειλούμενα είδη του κόσμου. Παλαιότερα εξαπλωνόταν σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή, την Βόρεια Αφρική, την Νότια και την Κεντρική Ευρώπη: φώλιαζε κατά μήκος του Δούναβη και του Ρήνου και στα βουνά της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Αυστρίας, της Γερμανίας και της Ελβετίας και πολύ πιθανά στην Βόρεια Αδριατική περιοχή. Έχει όμως εξαφανιστεί απ' όλες αυτές τις περιοχές πριν από 300 χρόνια και τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες επανένταξης του είδους στις περιοχές αυτές.
Απολιθώματα έχουν βρεθεί σε τοποθεσίες του Ολόκαινου (πριν από περίπου 10.000 χρόνια) στη νότια Γαλλία, σε στρώματα του μέσου Πλειστόκαινου (πριν από 900.000 χρόνια) στη Σικελία και στα όρια Πλειόκαινου-Πλειστόκαινου (πριν από περίπου 1,8 εκατομμύρια χρόνια) σε κοιτάσματα στη μεσογειακή ακτή της Ισπανίας. Αυτό που φαίνεται να είναι μια προγονική μορφή, της Geronticus balcanicus, βρέθηκε στο πρόσφατο Πλειόκαινο της Βουλγαρίας, απεικονίζοντας περαιτέρω την πρώιμη ευρεία παρουσία αυτού του γένους στην Ευρώπη και υποδηλώνοντας ότι ο Geronticus eremita μπορεί να προέρχεται από τη νοτιοανατολική Ευρώπη ή τη Μέση Ανατολή. Αν και το είδος είχε εξαφανιστεί εδώ και καιρό στην Ευρώπη, πολλές αποικίες στο Μαρόκο και την Αλγερία επέζησαν μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν άρχισαν να παρακμάζουν πιο γρήγορα, η τελευταία αποικία στην Αλγερία εξαφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Στο Μαρόκο υπήρχαν περίπου 38 αποικίες το 1940 και 15 το 1975, αλλά οι τελευταίοι μεταναστευτικοί πληθυσμοί στα βουνά του Άτλαντα είχαν εξαφανιστεί μέχρι το 1989. Το είδος κινδυνεύει με εξαφάνιση σύμφωνα με την κλίμακα IUCN, με εκτιμώμενο πληθυσμό το 2018 περίπου 147 ζεύγη αναπαραγωγής στη φύση και πάνω από 1.000 σε αιχμαλωσία. Παλαιότερα θεωρούνταν άκρως απειλούμενο έως ότου η έντονη δράση διατήρησης εξασφάλισε τις τοποθεσίες αναπαραγωγής στο Μαρόκο και επέτρεψε ακόμη και στα πτηνά να επεκταθούν σε άλλες περιοχές, καθώς και στον ημιάγριο πληθυσμό που διατηρήθηκε στην Τουρκία καθώς και στις προσπάθειες επανεισαγωγής στην Ευρώπη (κυρίως στην Αυστρία)
Έχει παρακμάσει για αρκετούς αιώνες, τουλάχιστον εν μέρει ως συνέπεια αγνώστων φυσικών αιτιών. Η ταχύτερη πτώση τα τελευταία εκατό χρόνια, με απώλεια 98% του πληθυσμού μεταξύ 1900 και 2002,είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων. Αυτές περιλαμβάνουν σημαντική ανθρώπινη δίωξη, ειδικά το κυνήγι, καθώς και την απώλεια στέπας και φυσικά την ανάπτυξη εντατικών γεωργικών περιοχών (ιδιαίτερα στο Μαρόκο), δηλητηρίαση από φυτοφάρμακα, αναστάτωση περιοχών φωλιάσματος και κατασκευή φραγμάτων. Η ανακάλυψη στην Ιορδανία τριών νεκρών ενηλίκων από την τουρκική αποικία φάνηκε να επιβεβαιώνει ότι η υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων εξακολουθεί να αποτελεί αιτία θανάτου στη μετανάστευση. Αυτά τα πουλιά παρακολουθήθηκαν με δορυφόρο μετά την αναχώρησή τους από το Birecik. Σταμάτησαν για λίγο στη συριακή αποικία και αργότερα βρέθηκαν νεκρά στην έρημο της Ιορδανίας. Αν και αρχικά θεωρήθηκε ότι η αιτία θανάτου ήταν από δηλητήριο, που πιθανότατα είχαν τοποθετηθεί από κτηνοτρόφους κοτόπουλων για να σκοτώσουν τρωκτικά, η αυτοψία αποκάλυψε ότι στην πραγματικότητα είχαν υποστεί ηλεκτροπληξία ενώ στέκονταν σε πυλώνες ηλεκτρικής ενέργειας.
Τις βρίσκουμε να επηρεάζουν μύθους,θρύλους και ιστορίες απ' ολα τα μέρη που κατα καιρούς υπήρξαν. Σύμφωνα με τον τοπικό μύθο της περιοχής Birecik,στην Τουρκία η βόρεια φαλακρή ίβις ήταν ένα από τα πρώτα πουλιά που ο Νώε απελευθέρωσε από την Κιβωτό ως σύμβολο γονιμότητας και ο θρύλος αυτός δημιούργησε ένα θετικό, σχεδόν θρησκευτικό συναίσθημα στην Τουρκία το οποίο βοήθησε τις αποικίες εκεί να επιβιώσουν πολύ μετά την εξαφάνιση του είδους στην Ευρώπη. Στο Birecik επίσης μια αρχαία γιορτή «Kelaynak yortusu» που γινόταν στα μέσα Φεβρουαρίου για να σηματοδοτήσει την επιστροφή των πουλιών από την Αφρική αναβίωσε τη δεκαετία του 1950.
Ήταν σεβαστό ως ιερό πουλί και σύμβολο λαμπρότητας ,πλούτου και γνώσης στην Αρχαία Αίγυπτο, όπου, μαζί με την Ιερή Ιβιδα, θεωρούνταν ως ενσάρκωση του Thoth, γραμματέα των θεών, ο οποίος ήταν συνήθως απεικονίζεται με σώμα ανθρώπου και κεφάλι Ίβιδας. Η παλαιά αιγυπτιακή λέξη "akh", «να είσαι λαμπερός, να λάμπεις», υποδηλώθηκε σε ιερογλυφικά με μια φαλακρή Ίβιδα, πιθανώς ως αναφορά στο γυαλιστερό φτέρωμά της. Με μια πιο αφηρημένη έννοια, το akh αντιπροσώπευε την αριστεία, τη δόξα, την τιμή και την αρετή. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για να δηλώσει την ψυχή ή το πνεύμα, ένα από τα πέντε στοιχεία που αποτελούν την προσωπικότητα.
Στην Ελλάδα πιθανόν να υπήρχε κατά τα αρχαία χρόνια (2.000-3.000 π.Χ.). Πολλοί ερευνητές τις ταυτίζουν με τις περίφημες Στυμφαλίδες όρνιθες, απ' το γνωστό άθλο του Ηρακλή γεγονός όμως που δεν πρέπει να ισχύει. Ο Ηρόδοτος έγραψε για τα ανθρωποφάγα πτηνά της Στυμφαλίας, τα οποία είχαν φτερά από ορείχαλκο και αιχμηρά μεταλλικά φτερά που μπορούσαν να εξαπολύσουν και να πληγώσουν τα θύματά τους. Η απαλλαγή της λίμνης Στυμφαλίας στην Αρκαδία από αυτά τα πλάσματα ήταν ένας από τους δώδεκα άθλους του Ηρακλή. Αυτά τα μυθικά πουλιά θεωρούνται μερικές φορές ότι βασίζονται στην βόρεια φαλακρή Ιβιδα,αλλά επειδή περιγράφονταν ως πουλιά ελών και συνήθως απεικονίζονται κάπως διαφορετικά, το θρυλικό είδος είναι πιο πιθανό να προέρχεται από την Ιερή Ίβιδα. Ορισμένες απεικονίσεις, όπως ο αθηναϊκός μελανόμορφος αμφορέας του 6ου αιώνα π.Χ. στο Βρετανικό Μουσείο, δείχνουν ξεκάθαρα το μαύρο κεφάλι και το λευκό σώμα της ιερής Ίβιδας. Μετά την εξαφάνιση της φαλακρής ίβιδας στην Κεντρική Ευρώπη, ορισμένοι μεταγενέστεροι συγγραφείς θεώρησαν ότι η περιγραφή του Gesner ήταν μία από τις πολλές στο βιβλίο του που απεικόνιζε μυθικά πλάσματα.
Το πουλί που ζωγραφίστηκε το 1490 σε μια από τις γοτθικές τοιχογραφίες στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας στο Hrastovlje (τώρα νοτιοδυτική Σλοβενία) στο Karst από τον Ιωάννη του Kastav ήταν πιθανότατα η βόρεια φαλακρή Ίβις. Μια μικρή απεικόνιση της βρίσκεται επίσης στο εικονογραφημένο St Galler Handschrift του 1562, ένα σχέδιο του Joris Hoefnagel στο Missale Romanum (1582-1590) και σε πίνακες στη συλλογή του Rudolf II στη Βιέννη. Πιστεύεται ότι είχε απεικονιστεί και σε άλλα μέρη στην Ίστρια και τη Δαλματία, όπου πιθανώς ήταν εγγενής κατά τον Μεσαίωνα, π.χ. στην τοπική εκκλησία στο Gradišče pri Divači και στο οικόσημο της οικογένειας ευγενών Elio από το Koper. Η πύλη του κάστρου Lukovec στο Lukovica pri Brezovici (κεντρική Σλοβενία) διαθέτει επίσης απεικόνιση του είδους. Αρκετές χώρες έχουν δημιουργήσει γραμματόσημα που απεικονίζουν τη βόρεια φαλακρή ίβιδα. Μεταξύ τους είναι η Αλγερία, το Μαρόκο, το Σουδάν, η Συρία, η Τουρκία και η Υεμένη, που είναι τοποθεσίες αναπαραγωγής ή μετανάστευσης, όπως και η Αυστρία η οποία επιδιώκει να αναβιώσει το είδος με σχετικά προγράμματα αναπαραγωγής.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου