Βλέποντας με τα μάτια των πουλιών

Πτηνοτουιτ...οράσεως. Το είχα τάξει στο "Σπουδή στο ροζ", παμε λοιπόν. Πως αραγε να βλεπουν τον κόσμο μας τα πουλιά; Οκ , με τα μάτια, αλλά αυτό που εννοώ είναι τι αντίληψη έχουν για τον κόσμο σε σχέση με αυτό που "βλέπουμε" εμείς; Ας δούμε τι ξέρουμε λοιπόν. 

Φυσικά οι έρευνες και οι μελέτες συνεχίζονται. Οσο η τεχνολογία αναπτύσσεται τόσο περισσότερα μαθαίνουμε κι εμείς και κάποιες φορές οι γνώσεις "αλλάζουν". Εως τώρα λοιπόν γνωρίζουμε τα παρακάτω σε ότι αφορά την όραση των φτερωτών κατοίκων του πλανήτη μας (σε γενικές γραμμές φυσικά καθώς δε μπορώ σε ένα κείμενο, όντας και μη γνώστης του αντικειμένου να παραθέσω όλη τη γκάμα μελετών πάνω σε όλα τα είδη πτηνών του πλανήτη.

Η κυριότερη αίσθηση των πτηνών είναι η όραση. Ο οφθαλμός των πτηνών είναι ο τελειότερος μεταξύ όλων των ζώων και μπορούν να αντιληφθούν περισσότερα χρώματα από τους ανθρώπους. Η οξύτητα της όρασης τους είναι επίσης υψηλότερη και οφείλεται στον μεγάλο αριθμό αισθητήριων υποδοχέων –κωνίων (για οπτική οξύτητα και αντίληψη των χρωμάτων) και ραβδίων (για όραση σε αμυδρό φως). Στα ημερόβια πτηνά τα κωνία είναι περισσότερα από τα ραβδία, ενώ το αντίστροφο συμβαίνει στα νυκτόβια.

Η θέση των ματιών των πτηνών στο κεφάλι τους έχει σχέση με τον τρόπο ζωής τους. Τα πτηνά τα οποία αποτελούν λεία και πρέπει να αποφεύγουν τους θηρευτές τους, έχουν μάτια τοποθετημένα στα πλάγια της κεφαλής και έτσι βλέπουν σε μεγαλύτερο εύρος. Οι μπεκάτσες μπορούν να βλέπουν στερεοσκοπικά τόσο προς τα εμπρός όσο και προς τα πίσω. Στα αρπακτικά, όπως τα γεράκια και τις κουκουβάγιες, οι οφθαλμοί είναι τοποθετημένοι περισσότερο μπροστά, και έχουν κατάλληλο μηχανισμό για να εστιάζουν κατά την αναζήτηση της λείας τους σε μακρινές αποστάσεις. Η οπτική οξύτητα ενός γερακιού είναι οκτώ φορές ανώτερη από του ανθρώπου, επιτρέποντας του να διακρίνει έναν λαγό σε απόσταση χιλιομέτρων, ενώ η ικανότητα μιας κουκουβάγιας να βλέπει σε αμυδρό φως είναι δέκα φορές ανώτερη αυτής τους ανθρώπου.

Πολλά πτηνά μπορούν να βλέπουν στο υπεριώδες και αυτό τους επιτρέπει να αντιλαμβάνονται χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος που ο άνθρωπος δεν μπορεί να διακρίνει. Να λοιπόν ο παπαγάλος για παράδειγμα. Ο παπαγάλος διαθέτει περιφερειακή όραση 300 μοιρών. Βλέπει όσα χρώματα βλέπει και ο άνθρωπος, αλλά τα βλέπει πιο έντονα, ενώ μπορεί να βλέπει και στο υπεριώδες τμήμα του φάσματος, κάτι που δεν μπορούμε να κάνουμε εμείς.Ιδού ένα παράδειγμα (αριστερά τι και πως το βλέπει ο ανθρωπος-δεξιά τι και πως το βλέπει ο παπαγαλος)

Γιατί ομως τα πουλιά έχουν ουσιαστικά καλύτερη αντίληψη του "εγχρωμου" από εμάς και βλέπουν τα χρώματα σε πιο ευρύ φάσμα; Απλά γιατι τους χρειάζεται.Ο εγκέφαλος για να δει χρώμα πρέπει να συγκρίνει τις αντιδράσεις δύο ή περισσότερων κατηγοριών κωνίων που περιέχουν διαφορετικές οπτικές χρωστικές.

Η παρουσία περισσότερων των δύο τύπων κωνίων στον αμφιβληστροειδή επιτρέπει μεγαλύτερη χρωματική αντιληπτική ικανότητα. Τα πουλιά λοιπόν έχουν τέσσερις τύπους κληρονομημένους από καθεμιά από τις τέσσερις εξελικτικές γραμμές της ζωής στη Γη.

Τα περισσότερα από τα θηλαστικά έχουν μόνο δύο τύπους (οι άλλοι δύο χάθηκαν στο Μεσοζωικό αιώνα, στο διάστημα πριν από 245 έως 65 εκατομμύρια χρόνια), ενώ ο άνθρωπος και τα άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά έχουν τρεις τύπους κωνίων.

Ο τεράστιος χρωματικός πλούτος της όρασης των πουλιών και ιδιαίτερα η ικανότητά τους να βλέπουν το εγγύς υπεριώδες,έχει επίδραση στην ικανότητά τους να ξεχωρίζουν το αντίθετο φύλο(πουλιά που σε μας φαίνονται πανομοιότυπα είναι πολύ διαφορετικά όταν τα «δει» κανείς στο υπεριώδες). 

Τα αποδημητικά μπορούν να χρησιμοποιούν τη δυνατότητα αυτή για τον προσανατολισμό τους, καθώς είναι ικανά να προσδιορίσουν τη θέση του ήλιου σε συννεφιασμένη ημέρα.

Επίσης επιδρά στην ικανότητά τους να διακρίνουν ένα υγιές και εύρωστο ταίρι από ένα λιγότερο υγιές ή εύρωστο (τα πούπουλα των δυνατότερων πουλιών ανακλούν περισσότερη υπεριώδη ακτινοβολία).Κατ' αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται και η "διαιώνιση" των δυνατότερων και καλύτερων γονιδιων.

Η ύπαρξη στα μάτια υποδοχέα για τις υπεριώδεις ακτίνες, προσφέρει πλεονέκτημα και στην αναζήτηση τροφής. Οι κηρώδεις επιφάνειες πολλών φρούτων και μούρων ανακλούν έντονα τις ακτίνες υπεριώδους φωτός.Ετσι τα πουλιά μπορούν να τις δουν απο μακριά, αλλά και να καταλάβουν κατα πόσο είναι κατάλληλες για βρώση ή όχι.

Στα αρπακτικά ο υποδοχέας υπεριωδών προσφέρει σχεδόν μαγικές ικανότητες. Τα γεράκια,για παράδειγμα, μπορούν να δουν από ψηλά το ίχνος που αφήνουν οι διάφορες εκκρίσεις των τρωκτικών, επειδή αυτές ανακλούν πιο έντονα το υπεριώδες φως,και είναι προφανώς πως και αυτό συμβάλλει στο να θεωρούνται κορυφαίοι κυνηγοί.

Αυτά τα λίγα μπόρεσα να αλιεύσω για τον τρόπο που μας κοιτούν απο ψηλά (ή και απο χαμηλά καθώς δεν πετούν όλοι) οι φτερωτοί μας συγκάτοικοι σε αυτόν τον πλανήτη. Ελπίζω να ήταν κατα τι ενδιαφέροντα.