Τα πουλια βαρόμετρο της υγείας του πλανήτη

Μας έχουν "υπηρετήσει" ως σύμβολα, παραδείγματα, πηγη τροφής, έμπνευσης, διαμόρφωσης τάσεων και ιδεών, επιστημονικής έρευνας και ανάπτυξης, απόλαυσης και με χιλιους δυο αλλους τρόπους. Πέρα όμως απ' αυτο τα πτηνά αποτελούν ένα απ' τα βαρόμετρα της υγείας του πλανήτη μας, ενας δείκτης που υπολογίζει το μέλλον και το επίπεδο της διαβίωσής μας σ' αυτον.

Τα πτηνά, με περισσότερα από 10.000 διαφορετικά είδη, παρουσιάζουν μία εξαιρετική ποικιλία, που κυμαίνεται από μικρά έως τεράστια, θαλάσσια και ξηράς, πετούμενα και μη, άπτερα και φτερωτά. Κάθε είδος είναι μοναδικό, στην εμφάνιση και τις συνήθειές του. 

Κάποια είδη ζουν σε τεράστιους αριθμούς και άλλα αντιπροσωπεύονται από μόνο λίγα άτομα. Ορισμένα είναι σχετικά στάσιμα, με τα άτομα να περνούν ολόκληρη τη ζωή τους σε μια έκταση μερικών εκταρίων, ενώ άλλα εκτελούν τακτικές ή και έκτακτες ετήσιες μεταναστεύσεις, καλύπτοντας κυριολεκτικά τον πλανήτη.

Όπως σημειώνει η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων BirdLife International, τα πτηνά παρέχουν μια ευρεία ποικιλία υπηρεσιών οικοσυστήματος. Καθ'όλη τη διάρκεια της ιστορίας οι άνθρωποι και τα πτηνά είχαν συνεχή αλληλεπίδραση. Τα τελευταία χρόνια η γοητεία που εκπέμπουν τα φτερωτά τείνει να μεγαλώνει, ίσως και λόγω της εξαφάνισης της φύσης απ' τη συνεχή μας "τσιμεντένια" επέκταση. Παρ' όλα αυτά οι αριθμοί των παρατηρητών πουλιών ή αυτών που απλά τα ταΐζουν τείνουν να μεγαλώνουν συνεχώς. 

Η παρακολούθηση των πτηνών είναι σήμερα ένα από τα πιο δημοφιλή χόμπι του κόσμου και η επιρροή του συνεχίζει να αυξάνεται. Περίπου 60 εκατ. Αμερικανοί, σχεδόν το ένα πέμπτο του πληθυσμού των ΗΠΑ ασχολούνται με την παρατήρηση πτηνών. Περίπου 20% περισσότεροι άνθρωποι στις ΗΠΑ ταΐζουν τα πουλιά στους κήπους τους από ό, τι πηγαίνουν για κυνήγι ή για ψάρεμα, ενώ στον Καναδά οι άνθρωποι περνούν περισσότερο χρόνο παρακολουθώντας πτηνά από ό,τι με την κηπουρική. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, 23% των ανθρώπων παρακολουθούν πτηνά για ψυχαγωγία και περισσότερα από 8 εκατ. συμμετέχουν στην εκδήλωση Big Birdwatch του RSPB κάθε χρόνο. Η παρακολούθηση των πτηνών δεν είναι δημοφιλής μόνο στις δυτικές χώρες. Στην Κίνα, όσοι ακολουθούν αυτό το χόμπι πιστεύεται ότι πληθαίνουν κατά 40% κάθε χρόνο.

Γνωρίζουμε περισσότερα για τα πουλιά από ό,τι για οποιαδήποτε άλλη συγκρίσιμη ομάδα οργανισμών. Επειδή είναι τόσο γνωστά και βρίσκονται σε όλο τον κόσμο και σχεδόν σε όλα τα ενδιαιτήματα, τα πουλιά χρησιμεύουν ως μοναδικά βαρόμετρα για περιβαλλοντικές αλλαγές. Σύμφωνα με την BirdLife International, είναι ευρέως αναγνωρισμένο ότι βρισκόμαστε στη μέση ενός μαζικού γεγονότος εξαφάνισης, του έκτου τέτοιου επεισοδίου στην ιστορία 4,5 δισ. ετών του πλανήτη και του πρώτου που οδηγείται από τις ενέργειες ενός μόνο είδους: Του ανθρώπου. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα είδη εξαφανίζονται με ρυθμό 100 έως 10.000 φορές ταχύτερα από τον φυσικό ρυθμό, με δεκάδες είδη να εξαφανίζονται καθημερινά.

Αυτή τη στιγμή 13% του συνόλου των πουλιών, ένα στα οκτώ είδη περίπου απειλούνται με εξαφάνιση άμεσα. Είναι τραγικές οι συνέπειες που θα έχει η συνέχιση αυτής της καταστροφής για τον πλανήτη και το είδος μας. Οι κύριες απειλές προέρχονται από εμάς. Η γεωργική επέκταση και η εντατικοποίηση, η οποία επηρεάζει 1.091 απειλούμενα παγκοσμίως πτηνά (74%). Διεισδυτικά ξένα είδη, τα οποία μεταφέραμε εμείς σε οικοσυστήματα στα οποία δεν υπήρχαν ,τα οποία απειλούν 578 είδη (39%).  Το κυνήγι και το ψάρεμα που θέτουν σε κίνδυνο 517 (35%) είδη.  Η κλιματική αλλαγή αντιπροσωπεύει μια αναδυόμενη και όλο και πιο σοβαρή απειλή -που σήμερα πλήττει 33% των παγκοσμίως απειλούμενων ειδών- και που συχνά επιδεινώνει τις υπάρχουσες απειλές.

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας μας, βλεπαμε τα πουλιά συχνότατα σαν φορείς μηνυμάτων , από τους θεούς μας. Το μήνυμα που μεταφέρουν τώρα μοιάζει ζοφερό. Είναι στο χέρι μας, και το λίγο που μπορεί να κάνει ο καθένας μας αν γίνει μπορεί να γείρει τη ζυγαριά προς το μέρος που πρέπει. Η αγάπη προς τη φύση δεν είναι θέμα ανθρωπιάς ή καλοσύνης, είναι θέμα επιβίωσης και αυτό οφείλουμε όλοι να το κατανοήσουμε.