Μαραμπού (και λίγος Καββαδίας)

"Νομίζω πως θε να'πρεπε να σταματήσω εδώ
Τρέμει το χέρι μου,ο θερμός αγέρας με φλογίζει
Κάτι άνθη εξαίσια τροπικά του ποταμού βρωμούν κι ένα βλακώδες μαραμπού παράμερα γρυλίζει"

Νομίζω πως οι περισσότεροι τα μάθαμε μέσα απ' τον Καββαδία.Το μαραμπού (Marabou) ή λεπτόπτιλος (Leptoptilos) είναι ένα πελαργόμορφο.Ανήκει στην ίδια οικογένεια με τον γνωστό πελαργό για τον οποίο έχουμε ήδη μιλήσει. Υπάρχουν τρία είδη, που ζουν στην Ινδία, την Αφρική και την Ινδοκίνα.Διαφέρει από τα περισσότερα είδη πελαργού στο ότι πετά με διπλωμένο τον λαιμό προς τα πίσω,σαν ερωδιός. Συνώνυμο όνομα του γένους είναι "Cryptociconia" (= «κρυπτοπελαργός»).

Το είδος λεπτόπτιλος ο βαλαντιοφόρος (Leptoptilos crumeniferus), που ζει στη νοτίως της Σαχάρας
Αφρική, είναι το κυρίως γνωστό με την κοινή ονομασία μαραμπού και γι'αυτο θα μιλήσουμε κυρίως.Το όνομα του συγκεκριμένου είδους προέρχεται από την αραβική λέξη μαραμπούτ και οφείλεται στο υποτίθεται συλλογισμένο ύφος και τη σοβαρή στάση του.

Η εμφάνισή του θυμίζει μεγάλο ασπρορόδινο πελαργό με μαύρα πόδια και φτερούγες (η αγγλική του ονομασία είναι "marabou stork" = πελαργός μαραμπού) με γυμνό κεφάλι και λαιμό.

Το Μαραμπού ζυγίζει μέχρι και πάνω από 9 κιλά και έχει άνοιγμα πτερύγων 3,2 μέτρα, που πρόκειται για το μεγαλύτερο άνοιγμα για χερσαίο πτηνό μαζί με τον κόνδορα των Άνδεων.Το μαραμπού θεωρείται το μεγαλύτερο πουλί στην οικογένεια των πελαργών. 

Ένα πλήρως αναπτυγμένο αρσενικό μπορεί να φτάσει σε ύψος το ενάμισι μέτρο και να ζυγίζει πάνω από εννιά κιλά όπως είπαμε. Τα θηλυκά είναι ελαφρώς μικρότερα. Το βαρύ σφηνοειδές ράμφος του μπορεί να ξεπεράσει σε μήκος τα τριάντα εκατοστά​—ένα πανίσχυρο εφόδιο για να αποσπά κομμάτια κρέας από τα πτώματα.Τα δύο φύλα μοιάζουν μεταξύ τους ,δεν υπάρχει δηλαδή σεξουαλικός διμορφισμός, και ενηλικιώνονται σε ηλικία 4 ετών. Είναι κοινωνικά πτηνά που ζουν σε δικές τους αποικίες. Το μαραμπού γεννά 2 ή 3 αυγά. Θα μιλήσουμε παρακάτω για τη γονική του συμπεριφορά.

Τα μικρά τους μοιάζουν σαν προϊστορικά πουλιά όπως βλέπετε στη φωτογραφία αριστερά. Υπάρχουν πολλά απολιθώματα του γένους. Ο L. titan, που θηρευόταν από τους προϊστορικούς ανθρώπους, ήταν τεράστιος, και ο L. falconeri ήταν πολύ διαδεδομένος σε όλο τον κόσμο κατά την Πλειόκαινο. 

Με το όνομα μαραμπού είναι γνωστά και τα μαλακά φτερά της ρίζας της ουράς των πτηνών αυτών που αποτέλεσαν και την κατάρα τους καποια εποχή. Τα φτερά μαραμπού πωλούνται ακριβά ως διακοσμητικά,κυρίως σε καπέλα γυναικών. Εφτασε κοντα στην εξαφανιση εξ'αιτίας αυτού του απάνθρωπου "εμπορίου" αλλα ευτυχως οπως θα δουμε τη γλιτωσε.

Ο Καββαδίας το λέει "βλακώδες".Το αδικεί αλλά φυσικά ο Καββαδίας είναι απλά ένας ποιητής,δεν το κάνει με πρόθεση.Λίγα πουλιά έχουν υποστεί τόσο έντονη κριτική όσο το μαραμπού. Συνήθως αυτό το πουλί περιγράφεται ως κακότροπο, άσχημο και μοχθηρό. 

Ωστόσο, παρά την άχαρη εμφάνιση και τα άσχημα χαρακτηριστικά του, το μαραμπού έχει αρκετές αξιοθαύμαστες ιδιότητες.Κατ' αρχήν είναι απ' τους πιο επιδέξιους ανεμοπόρους. Χρησιμοποιώντας τα τεράστια φτερά του και εκμεταλλευόμενο στο έπακρο τα ρεύματα αέρα πετάει σε τόσο μεγάλα ύψη

ώστε μερικές φορές είναι σχεδόν αόρατο από το έδαφος! Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις μαραμπού τα οποία πέταξαν σε ύψος που έφτανε τα 4.000 μέτρα! Όταν πετάει, είναι ιδιαίτερα κομψό​—το κεφάλι του τραβιέται ελαφρά προς τα πίσω, προς τους ώμους, και τα μακριά του πόδια προεξέχουν πίσω από το σώμα του. 

Επίσης είναι ιδιαίτερα αξιοθαύμαστος ο τρόπος με τον οποίο ανταποκρίνεται το μαραμπού στα καθήκοντά του ως γονέα.Πριν ο αρσενικος βρει συντροφο εχει ήδη ξεκινήσει να χτίζει φωλιά ή να "εκσυγχρονισει" μια παλιοτερη.Φωλιες εχουν βρεθεί να χρησιμοποιουνται για περισσότερα απο 50 ετη.Αντίθετα με τα συνηθισμενα στον χώρο των ζώων και των πτηνών ειναι το αρσενικο που περιμενει τα θηλυκα να έρθουν και τελικά αυτός επιλέγει σύντροφο.

Αρκετές υποψήφιες σύντροφοι θα παρουσιαστούν με την ελπίδα να κερδίσουν την εύνοια του αρσενικού. Η απόρριψη είναι κάτι το συνηθισμένο αλλά τελικά ο "κύριος" θα κάνει την επιλογή του με οποια σύντροφο καλύπτει όλα του τα κριτήρια. Κατά την ερωτοτροπία που ακολουθεί, και τα δύο πουλιά, με τους θυλάκους του λαιμού τους πλήρως διογκωμένους, βγάζουν ήχους με σκοπό να φοβίσουν ανεπιθύμητους επισκέπτες. 

Αυτοί οι ήχοι περιγράφονται σαν μουγκρητά, κλαψουρίσματα και σφυρίγματα​—οι μόνοι γνωστοί ήχοι των μαραμπού, εκτός από τον ήχο που παράγουν κατά καιρούς κροταλίζοντας το τεράστιο ράμφος τους. Αναπτύσσεται ένας ισχυρός δεσμός, ο οποίος ενισχύεται μέσω ενός συνηθισμένου χαιρετισμού με «νεύμα» κάθε φορά που ο σύντροφος επιστρέφει στη φωλιά έπειτα από απουσία. Αυτόν το χαιρετισμό τον κάνουν κουνώντας το κεφάλι προς τα πίσω, χαμηλώνοντάς το και στη συνέχεια κροταλίζοντας παρατεταμένα το ράμφος τους.

Το ζευγάρι ολοκληρώνει και διορθώνει μαζί τη φωλιά που έχει ξεκινήσει το αρσενικό.Και οι δύο
επωάζουν τα αυγά,και τρέφουν τους νεοσσούς μετα την εκκόλαψη. Επειδη οι νεοσσοί μένουν στην φωλιά εως και 4 χρόνια η φροντίδα των γονιών είναι συνεχής και αδιάλλειπτη. Δεν τους πτοεί τίποτα,ούτε η κούραση,ούτε οι κίνδυνοι. Ειναι στοργικοί γονείς και αν χρειαστεί αυτοί όπως και όλη η αποικία θα γίνουν θυσία για τα μικρά.

Το μαραμπου είναι και πτωματοφάγο και μαζί με τους γύπες επιτελούν το υψηλότατης σημασίας έργο του καθαρισμού απ' τα ψοφίμια που αφήνουν πίσω τα αρπακτικά. Καθαρίζει ακόμα και τα δικά μας σκουπίδια απο ζωϊκά υπολείμματα που πετάμε διατηρωντας υγιές το περιβάλλον. Τα μαραμπού τρώνε σχεδόν οτιδήποτε μπορούν να καταπιούν, εκτός από τα κόκαλα. Καταβροχθίζουν με ευκολία κομμάτια κρέας που ζυγίζουν μέχρι και 600 γραμμάρια.

Δεν φοβούνται τον άνθρωπο γι'αυτο και καταλήγουν μεχρι τις πόλεις που όπως είπαμε καθαρίζουν και τα δικά μας σκουπίδια.Ψάχνουν ακόμη και στα υγρά απόβλητα των σφαγείων. Μπορεί να μην το καταλαβαίνουμε "άμεσα" αλλά η προσφορά τους είναι ανεκτίμητη.

Το παράδειγμα που ακολουθεί περιγράφει πόσο σκληρό μπορεί να είναι αυτό το πουλί. Ενώ έψαχνε για κομμάτια τροφής σε κάποιο σφαγείο στη δυτική Κένυα, ένα μαραμπού κατάπιε το μαχαίρι κάποιου κρεοπώλη. 

Μερικές μέρες αργότερα το μαχαίρι βρέθηκε κοντά στο ίδιο σημείο​—καθαρό και γυαλιστερό—​ενώ το μαραμπού που το είχε εξεμέσει συνέχιζε τη δουλειά του ως συνήθως, χωρίς να αντιμετωπίζει κανένα εμφανές πρόβλημα!

Ενώ ο στενότερος συγγενής του, το μεγαλύτερο σε μέγεθος μαραμπού της Ασίας, εξαφανίζεται, καθώς

οι βιότοποι εξαφανίζονται και ο ανθρωπος το "πιέζει" το αφρικανικό μαραμπού ευημερεί. Δεν έχει γνωστούς εχθρούς στο φυσικό του περιβάλλον. Έχει όμως έναν πολύ μεγάλο, όπως όλα τα πλάσματα της φύσης. Εμάς. Στο παρελθόν,λοιπόν, (αλλά και τώρα ακόμα) ο πιο σκληρός εχθρός του μαραμπού ήταν ο άνθρωπος. Πυροβολούσαν αυτόν το μεγάλο πελαργό, και κατόπιν αποσπούσαν τα μαλακά φτερά της ράχης του για να διακοσμήσουν γυναικεία καλύμματα για το κεφάλι.

Ευτυχώς για τα μαραμπού, αυτή η αλόγιστη καταστροφή κόπασε καθώς περνούσαν τα χρόνια, και τώρα οι αριθμοί τους αυξάνονται και πάλι. Αναμφίβολα, τα λίγα που μάθαμε για το μαραμπού αποκάλυψαν ότι δεν του αρμόζει να είναι αντικείμενο περιφρόνησης και δυσφήμησης.

"Το χέρι τρέμει... ο πυρετός... ξεχάστηκα πολύ,
ασάλευτο ένα Μαραμπου στην όχθη να κοιτάζω
Κι έτσι καθώς επίμονα κι εκείνο με κοιτά
Νομίζω πως στη μοναξιά και τη βλακεία του μοιάζω" 

Και ο αγαπημένος,γλυκύτατος Καββαδιας ίσως αν μας διάβαζε να συμφωνούσε πως το αδίκησε.


Σχόλια