Κορακι, μια βόλτα σε θρύλους απ' ολο τον κόσμο

Ένα κείμενο για τα τόσο παρεξηγημένα αλλά πανέξυπνα κοράκια. Όχι, όχι τους διαιτητές των γηπέδων ούτε τους νεκροθάφτες αλλά αυτά που πετούν.
Τα φτερωτά πλάσματα τα τόσο έξυπνα, παιγνιδιάρικα και με μεγάλη αίσθηση χιούμορ που θρηνούν τους νεκρούς τους, αναγνωρίζουν πρόσωπα ανθρώπων και ένα σωρό άλλα. 

Και φυσικά να κάνουμε μια μεγάλη βόλτα στο παρελθόν και την ιστορία να μάθουμε μύθους και θρύλους απ' όλο τον κόσμο που αφορούν αυτά τα πτηνά.Ας ξεκινήσουμε λοιπόν.

Για τα τυπικά ο Κόρακας ανήκει στην οικογένεια των κορακιδών, της οποίας και είναι το είδος με τη μεγαλύτερη εξάπλωση, στο γένος Corvus. Τα κοράκια θεωρούνται από πολλούς αν όχι εξυπνότερα, πάντως το ίδιο έξυπνα,με τους χιμπατζήδες και τα δελφίνια.

Ο εγκέφαλός τους είναι σε θέση να επεξεργαστεί μεγάλο όγκο δεδομένων και να προβεί σε πολύπλοκες "εξισώσεις" για να βρει λύσεις στα προβλήματα που τους προκύπτουν. Σε ένα τεστ λογικής, τα κοράκια έπρεπε να πάρουν ένα κομμάτι φαγητού, τραβώντας ένα κορδόνι με το νύχι ή το ράμφος τους, επαναλαμβάνοντας την κίνηση μέχρι να φτάσουν το φαγητό. Τα περισσότερα μπόρεσαν να φτάσουν το φαγητό με την πρώτη προσπάθεια σε μόλις 30 δευτερόλεπτα. Παρόμοια πειράματα για την ανάκτηση φαγητού κυρίως μπορούμε εύκολα να βρούμε παντού στο διαδίκτυο. Εχει πάψει πλέον να αποτελεί "εκπληξη" η εξυπνάδα και η δυνατοτητα επεξεργασίας προβλημάτων του μυαλού αυτών των πτηνών. 

Συχνά ρίχνουν πέτρες και μπορούν συνδυαστικά να προκαλέσουν την ρίψη βράχων για να εμποδίσουν ανθρώπους ή άλλα ζωα να κινηθούν προς τις φωλιές τους αφού πρώτα έχουν "διαπιστώσει" εχθρική διάθεση εκ μερους τους. 

Σε αιχμαλωσία μιμούνται όχι μονο την ανθρώπινη φωνή αλλά πάρα πολλούς άλλους ήχους. Φυσικά η αιχμαλωσία είναι μια κατάσταση αφύσικη για κάθε εμβιο ον. Τα κοράκια το κανουν αυτο (οπως και οι παπαγάλοι) στην προσπάθειά τους να ενταχθούν στην νέα τους κατάσταση ή ως κραυγή αγωνίας ή βοήθειας. Έχοντας ανάγκη να είναι κοινωνικά και να "συμμετέχουν" στο σμήνος , την ώρα της αιχμαλωσίας προσπαθούν να "ενταχθούν" στο νέο τους "σμήνος" δηλαδή τις περισσότερες φορές στον ανθρωπο και την οικογένεια που τα κρατάει περιορισμένα. 

Είναι απ' τα πλεον παρεξηγημένα πτηνα,ακριβώς λόγω της ευφυίας τους που απ' την αρχή τρόμαζε τους ανθρώπους που το παρακολουθούσαν να κάνει λογικούς συνειρμούς και να εκμεταλλεύεται καταστάσεις, ακόμα και εις βάρος τους,κάτι που δύσκολα μπορούσε να ανεχτει το είδος μας που έχει συνηθίσει να περνιέται για "ανώτερο".

Έτσι πολλοί ευρωπαϊκοί πολιτισμοί βλέπουν τα κοράκια μετενσάρκωση του κακού. Στην Γαλλία πίστευαν, ότι τα κοράκια συμβόλιζαν τις ψυχές των ασεβών ιερέων. Στην Γερμανία τα κοράκια συμβολίζουν τις κολασμένες καταραμένες ψυχές ή πολλές φορές τον ίδιο τον σατανά. Στην Σουηδία αντιπροσωπεύουν τις ψυχές των δολοφονημένων ανθρώπων, που δεν έχουν κάνει σωστή ταφή ή απλά βασανίζονται ακόμα καθώς είναι ελεύθεροι οι δολοφόνοι τους και εμφανίζονται ως "κολασμένα" πτηνά. Στην Δανία τα κοράκια είναι πνεύματα που έχουν εξοριστεί λόγω αμαρτιών που δεν συγχωρούνται και δεν πρεπει να τα κοιταμε γιατί κοιτάξει κάποιος και δει μέσα απο τα φτερά τους θα καταδικαστεί να γίνει κι αυτός κοράκι. Πολιτισμοί από το Θιβέτ μέχρι την Ελλάδα πάντως βλέπουν τα κοράκια ως αγγελιοφόρους των θεών. Θεές και θεοί του πολέμου των Κελτών έπαιρναν μορφή κορακιού κατά την διάρκεια μαχών καθώς θεωρούσαν πως έτσι θα νικούσαν πιο αποτελεσματικά τους εχθρούς. Οι Κέλτες ιερείς εξημέρωναν κοράκια για να εκμεταλλευτούν τις μαντικές ικανότητες που πίστευαν πως είχαν,καθώς τα σώματά τους "φιλοξενούσαν" τις ψυχές των θεών στον πόλεμο και επειδή τα πουλιά τρώγοντας τις σάρκες των νεκρών αποκτούσαν τις "μνήμες" και τις δυνάμεις τους. Ο θεός των Βίκινγκ, Οντίν, είχε δυο κοράκια τον Hugin (σκέψη) και τον Munin (μνήμη) ως μόνιμους συνοδούς του, ενδεικτικά τα ονόματα των δύο κορακιών για τη σημασία που απέδιδαν οι Βικινγκ σε αυτά τα πουλιά. 

Και στην Ιαπωνία φτάνει η χάρη του κόρακα. Πρωταγωνιστής σε ακόμα μια ιστορία που δείχνει ποσο τραβούσαν την ανθρώπινη προσοχή αυτα τα πανέξυπνα πουλιά. Συνδέονται με την απαρχή της ύπαρξης της χώρας.

Στους λαϊκούς θρύλους των Ιαπώνων απαντάται ένα ξωτικό, το Tengu, το οποίο έχει μορφή μισή ανθρώπινη και μισή κορακιού. Το Karasu-Tengu (Κοράκι-Τengu), βρίσκεται σχεδόν πάντα εκεί γύρω, για να κάνει χοντρές φάρσες στους ανθρώπους αλλά και για να διδάξει τα μυστικά της ξιφομαχίας στους ιδρυτές των κλασσικών μαχητικών παραδόσεων, κάτι σαν ένας "Ιάπωνας-Λόκι".

Επίσης ένα κοράκι με τρία πόδια, το Yatagarasu, λέγεται πως οδήγησε με ασφάλεια τον μυθικό Αυτοκράτορα Jimmu, τον ιδρυτή της Αυτοκρατορικής Δυναστείας της Ιαπωνίας, από το Kumano, στη χερσόνησο Kii, ως την πεδιάδα του Yamato, εκεί που βρίσκεται σήμερα η Nara, για να ξεκινήσει το Ιαπωνικό Έθνος. 

Στην Ινδία, πιστεύουν ότι τα πνεύματα των προγόνων τους κατοικούν μέσα σε κουρούνες (πρώτες εξαδέλφες των κοράκων), ενώ στην Αίγυπτο, ένα ζευγάρι κουρούνες συμβολίζει τη συζυγική ευτυχία και γαλήνη. Σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις των Αβοριγίνων της Αυστραλίας, τους μύθους πολλών Βορειοαμερικανικών φυλών αλλά και Ινδιάνων, ο κόρακας διαθέτει διπλή φύση, αφενός ως κατεργάρης θεός και αφετέρου ως θεός της δημιουργίας, στον οποίο χρωστάμε την ύπαρξη της φωτιάς. Σε αφρικάνικους μύθους απ' ολη την ήπειρο αναφέρεται ως σοφό πουλί που κατέχει δυνάμεις καθώς τρώει σάρκες νεκρών και "βλέπει" απ' τα μάτια τους και αποκτά τις δυνάμεις που είχαν αυτοί ως ζωντανοί όπως και στους Κέλτικους μύθους που αναφέραμε πιο πριν. 

Επίσης, σύμφωνα με το σπουδαίο ουαλικό έπος The Mabinogion, ο κόρακας προστατεύεται από τον Μπραν τον Ευλογημένο, ο οποίος στην αγγλοσαξονική μυθολογία είναι ένας ένας τεράστιος γίγαντας, τόσο ψηλός, ώστε κανένα ανάκτορο ή πλοίο δεν μπορεί να τον χωρέσει. Λέγεται ότι μετά τον θάνατο του, το κομμένο κεφάλι του Μπραν βρίσκεται θαμμένο κάτω από τον Πύργο του Λονδίνου. Για τον λόγο αυτό υπάρχει μια δεισιδαιμονία, σύμφωνα με την οποία υπάρχουν έξι κοράκια, φύλακες του Πύργου, τα οποία αν ποτέ τον εγκαταλείψουν, το βασίλειο θα πέσει. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν κοράκια τα οποία εκλαμβάνονται ως φύλακες και των οποίων τα φτερά ψαλιδίζαν οι ντόπιοι (ω του αισχους, σαν να κοβεις τα πόδια ενος παιδιού), για να μην μπορούν να πετάξουν μακριά. Ελπίζω σήμερα να είναι απλή φήμη και να μην ισχύει καθώς πρόκειται για απάνθρωπη και κατάπτυστη "τεχνική" την οποία εφαρμοζουν σε ολο τον κόσμο σε κατοικίδια κυρίως πτηνά.

Στην αρχαιότητα, οι Έλληνες θεωρούσαν το κοράκι ιερό πτηνό του θεού του φωτός, του Απόλλωνα, κι αυτό γιατί κατά τη Γιγαντομαχία ο θεός είχε πάρει την μορφή κόρακα. Έτσι, πίστευαν πως το κοράκι είχε λάβει το χάρισμα της μαντικής ικανότητας ως δώρο από τον θεό. Ταυτόχρονα, πίστευαν πως αρχικά ο κόρακας δεν είχε μαύρα φτερά αλλά άσπρα. Έγιναν μαύρα απ' την κατάρα της Αθηνάς ή του Απόλλωνα (ανάλογα με τον μύθο που επιλέγουμε) όταν έγινε φορέας κακών μαντάτων στη θεά (ή τον θεό) και στο θυμό του ο αθάνατος το καταράστηκε.

Οι μύθοι των αρχαίων για τον κόρακα δεν σταματούν εδώ.  Στο πλανητικό μας σύστημα υπάρχει και ο αστερισμός του Κόρακα. Εχει λάβει το όνομά του από έναν αρχαιοελληνικό μύθο. Κάποτε ο Απόλλωνας έστειλε το κοράκι να του γεμίσει μια κούπα (κρατήρα) με νερό. Δίπλα στην πηγή υπήρχε μια συκιά, που τα σύκα της όμως δεν ήταν ώριμα. Ο κόρακας τα λιμπίστηκε και περίμενε να ωριμάσουν. Όταν πια ωρίμασαν, έφαγε και κίνησε να φύγει αφού πρώτα γέμισε την κούπα με νερό. Συνειδητοποιώντας πως καθυστέρησε, άρχισε να ψάχνει για δικαιολογίες έως ότου βρήκε τη λύση. Στην πηγή, βρήκε ένα νερόφιδο (Ύδρα) και το πήρε μαζί του, λέγοντας πως αυτό έπινε όλο το νερό μην αφήνοντας κανέναν άλλον να πιει,και γι'αυτό ο κόρακας καθυστέρησε να παρει το νερό. Ο Απόλλωνας, βέβαια, κατάλαβε ότι ο κόρακας έλεγε ψέματα, και τον τιμώρησε σε αιώνια δίψα εξ’ ου και η γνωστή σε όλους μας φράση «κοράκιασα». Ύστερα, για παραδειγματισμό, έβαλε στον ουρανό τον κόρακα, τον κρατήρα και το φίδι σαν αστέρια, ώστε να τα βλέπουμε και να θυμόμαστε τα δεινά του κόρακα λόγω του ψέματος του. 

Μέχρι και σήμερα, αποκαλούμε «Κορακοζώητο» όποιον ζει πολλά χρόνια, γιατί σύμφωνα με τον
Ησίοδο, ή και τον Αίσωπο, ο βασιλιάς των θεών, ο Δίας, όταν μοίραζε τα χρόνια ζωής σε όλα τα πλάσματα, έβαλε τον κόρακα να ζει 200 χρόνια.

Και οι χριστιανοί όμως έχουν τον κόρακα πρωταγωνιστή στις ιστορίες τους.  Ο προφήτης Ηλίας, στη σπηλιά όπου ζούσε, τρέφονταν καθημερινά από ένα Θεόσταλτο κοράκι ενώ, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, το κοράκι είναι το πρώτο πουλί που αναφέρεται με το όνομά του (Γένεσις 8:7). Χάρη στη δύναμή του αλλά και στην ικανότητα προσαρμογής του στο περιβάλλον και τη διαθέσιμη σε αυτό τροφή, ο κόρακας δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα επιβίωσης. Γι’ αυτό και ο Νώε τον επέλεξε και τον απέστειλε ως ανιχνευτή ξηράς μετά τον κατακλυσμό, καθότι μπορούσε να μείνει επί μακρόν εκτός της Κιβωτού. Στη συνέχεια βέβαια, όπως καταγράφεται, ο κόρακας λησμόνησε και τον Νώε και την Κιβωτό του εξαιτίας των πολλών πτωμάτων που βρήκε. Επειδή είναι πτωματοφάγος, η Παλαιά Διαθήκη χαρακτηρίζει τον κόρακα ακάθαρτο και δεν επιτρέπει να τρώγεται από τον άνθρωπο (Λευϊτικό & Δευτερονόμιο). Είπαμε, το κοράκι και η ευφυία του τρόμαζαν πάντα τους ανθρώπους.

Στις περισσότερες περιπτώσεις η φήμη του κόρακα δεν ήταν καλή. Αδίκως βέβαια. Δεν είναι γνωστό ευρέως πως τα κοράκια είναι εξαιρετικά παιγνιδιάρικα.Χρησιμοποιούν κεκλιμένες στεγες σπιτιων ως τσουλήθρες,παίζουν με άλλα ζώα, όπως λύκους, βίδρες και σκυλιά. Ή ακόμα τρολλάροντας και αετους, "καβαλώντας" τους εν πτήσει. Τα κοράκια φτιάχνουν ακόμα και τα δικά τους παιχνίδια, που είναι μια πολύ σπάνια συμπεριφορά πτηνού.Χρησιμοποιώντας κλαδιά, κουκουνάρια, μπάλες του γκολφ ή πέτρες παίζουν μεταξύ τους ή μόνα τους. Έχουν πολύ εξελιγμένα μη φωνητικά σήματα. Δηλαδή επικοινωνουν με "χειρονομίες". Έρευνα στην Αυστρία διαπίστωσε, πως χρησιμοποιούν τα ράμφη τους για να υποδείξουν κάποιο αντικείμενο σε ένα άλλο πουλί, όπως ακριβώς κάνουμε εμείς με τα δάχτυλά μας.

Ζουν ως 22 χρονια στην φύση και εχει αναφερθεί πως μπορουν να ζήσουν ως 40 στην αιχμαλωσία,
φυσικα σε διαφορετικο είδος "ζωής".Το γηραιότερο κοράκι  που έχει αναφερθεί,χωρις όμως "εγκυρα" στοιχεια,ο Τατα (φωτο αριστερά) πέθανε σε ηλικία 59 ετών το 2006. 

Παρά την παιγνιδιάρικη έως παράξενη φύση τους, τα κοράκια είναι συμπονετικά μεταξύ τους. Όταν ένα κοράκι χάνει σε έναν καυγά, ο φίλος του θα πάει να τον παρηγορήσει.Εχουν συγκεκριμένες παρέες και συγκεκριμένες αντιπάθειες όπως ακριβώς κι εμείς. Έχουν "φίλους" , "κολλητούς", "απλούς γνωστούς" και αντιπάλους μέσα στο σμήνος. Έχει αποδειχθεί πως αναγνωρίζουν πρόσωπα, εχουν "τελετες θρήνου" για τους δικούς τους, αλλα και "ταπείνωσης" ή "εκδίκησης" για εχθρούς, κρατάνε κακίες, κλέβουν από "ανάγκη" ακόμα και μέλη της ράτσας τους. Για παράδειγμα έχουν παρατηρηθεί συμπεριφορές κατα τις οποίες εάν ένα κοράκι γνωρίσει ένα άλλο κοράκι, το παρακολουθεί αρχικά για να δει που κρύβει την τροφή του και θα προσποιηθεί,το ίδιο, ότι βάζει την τροφή του σε ένα μέρος, ενώ στην πραγματικότητα το κρύβει κάπου άλλου. Σίγουρα πολύπλοκοι και καχύποπτοι "χαρακτήρες". 

Όπως είπαμε παραπάνω αναγνωρίζουν πρόσωπα. Έρευνα που έγινε από πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον της οποίας ευρήματα μάς δείχνουν πως κοράκια όχι απλά αναγνωρίζουν τον κίνδυνο, θρηνούν τους νεκρούς και προειδοποιούν τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας τους, αλλά κατορθώνουν επιπλέον και να αναγνωρίζουν τα πρόσωπα των ανθρώπων που συνδέονται με τον κίνδυνο ακόμη και πολλά χρόνια μετά το περιστατικό. Το πείραμα ξεκίνησε βάζοντας έναν μασκοφόρο άνδρα να παγιδεύει, να δένει και στη συνέχεια να απελευθερώνει κοράκια σε πέντε ίδια καθε φορα σημεία.Για διάρκεια πέντε χρόνων, μετά το πείραμα, σε κάθε επανεμφάνιση του μασκοφόρου στην περιοχή,όλα τα κοράκια του επιφύλασσαν ιδιαίτερα εχθρική υποδοχή,τη στιγμή που ήταν σχεδον αδιάφορα για τους υπόλοιπους ανθρώπους. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει πως τα πτηνά που είχαν πέσει θύματα στην παγίδα του, είχαν προειδοποιήσει τα άλλα κοράκια για τον συγκεκριμένο αυτό άνθρωπο και τον κίνδυνο που εγκυμονεί. Ο αριθμός των πτηνών που έκραζαν κάθε φορά που έβλεπαν τον επικίνδυνο άνθρωπο αυξανόταν περιοδικά για πέντε ολόκληρα χρόνια. Άλλα πειράματα έδειξαν ότι μπορούν να συγκρίνουν και να "ζυγίζουν" καταστάσεις και κινδύνους παίρνοντας κάθε φορα την απόφαση που εγκυμονεί τους λιγότερους.

Συνηθίζουν να ξαπλώνουν σε μυρμηγκοφωλιές και στριφογυρίζουν, ώστε τα μυρμήγκια να μαζευτούν
πάνω τους ή μασάνε τα μυρμήγκια και τρίβουν τα σωθικά τους στα φτερά τους. Η συμπεριφορά αυτή δεν είναι απόλυτα κατανοητή. Οι θεωρίες ποικίλουν από το να λειτουργούν τα μυρμήγκια ως εντομοκτόνα μέχρι το να λειτουργούν ως καταπραϋντικά για το δέρμα του πουλιού. Η συμπεριφορά αυτή παρατηρείται και σε άλλα είδη πουλιών.

Τα κοράκια ζευγαρώνουν για μια ζωή και ζουν σε ζεύγη σε ένα σταθερό σημείο. Όταν τα παιδιά τους φτάνουν στην εφηβεία φεύγουν από την φωλιά και εντάσσονται σε "συμμορίες",όπως κάνουν και οι γλάροι (οι και οι άνθρωποι ακόμα) που  ζουν και τρώνε μαζί μέχρι να ζευγαρώσουν. Πάντως η ζωή ανάμεσα σε αυτά τα έφηβα κοράκια φαίνεται να είναι πολύ αγχωτική. Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει υψηλότερα επίπεδα ορμονών του στρες στα έφηβα κοράκια από ότι στα ενήλικα κάτι που προφανώς συμβαίνει και με τους δικούς μας εφήβους.

Ήρωας μύθων,θρυλων,δεισιδαιμονιών και απειρων διδακτικών ιστοριών,παρεξηγημένο αλλά πάντα πανέξυπνο και δυνατό το κοράκι μας "συντροφεύει" πολύ καιρό στη διάρκεια της ιστορίας μας και θα το κανει για πολύ ακόμα.