Κολιμπρί, το πουλί που "ξεγελάει το θάνατο"

Σήμερα το θέμα μας είναι ένα εκπληκτικό πουλί που έχει εμπνεύσει μύθους , θρύλους και παραδόσεις παγκόσμια. Μπορεί να πετάει με την όπισθεν και να ρυθμίζει τους παλμούς της καρδιάς του.Επίσης μπορεί να φτερουγίζει και να είναι ακίνητο σε οποιαδήποτε στάση θελήσει. Το πουλί που "ξεγελάει τον θάνατο", που τρέφεται με νέκταρ, και που η καρδιά του φτάνει τους 1200 χτύπους το λεπτό.Να λοιπόν το κολιμπρί και οι "ιστορίες" του.

Τρέφεται πετώντας,τρώει νέκταρ και είναι γνωστό για το γρήγορο κτύπημα των φτερών του. Τα μεγαλύτερα είδη όπως η παταγώνια ή γίγας των Άνδεων, μόλις φτάνει τα 20 εκ. Το μικρότερο κολιμπρί της Κούβας έχει μέγεθος εντόμου. Τα περισσότερα κολιμπρί έχουν μήκος 5 εκ. περίπου ή και λιγότερο. Το ράμφος του ξιφοφόρου του γνήσιου είναι όσο το σώμα, το κεφάλι και η ουρά μαζί. Πολλά ζουν στα δάση και σε ανοιχτές περιοχές όπου υπάρχουν ανθοφόρα φυτά, καθώς και σε ορεινές περιοχές. 

Το απίθανο αυτό πτηνό έχει μέσο όρο καρδιακών χτύπων 1.200 χτύπους το λεπτό και παίρνει 250
αναπνοές στον ίδιο χρόνο! Τα φτερά τους χτυπάνε στον αέρα κατά μέσο όρο 70 φορές το δευτερόλεπτο και μάλιστα η αγγλική ονομασία τους “hummingbird”, προέρχεται από το βουητό (στα αγγλικά hum) που κάνουν τα φτερά τους όταν τα κτυπούν γρήγορα. Κατα τη διάρκεια της πτήσης το κολιμπρί καταναλώνει οξυγόνο ανα γραμμάριο μυικού ιστού 10 φορές περισσότερο απο οτι ένας αθλητής του ανθρώπινου είδους. Οι ταχύτητες που αναπτύσσουν φτάνουν τα  54 χιλιομετρα την ώρα, δηλαδή καλύπτουν περίπου 15 μέτρα το δευτερόλεπτο. Ο μεταβολισμός τους είναι 100 φορές αυτός του ελέφαντα!  Εχουν καλύτερη ακοή απο τους ανθρώπους, βλέπουν πιο μακριά απο εμάς και μπορούν να δουν την υπεριώδη ακτινοβολία.Υπάρχουν περίπου 300 είδη κολιμπρι.

Ο εγκέφαλος τους ζυγίζει το 4.2 % του σωματικού τους βάρους διαθέτοντας την μεγαλύτερη αναλογία στο βασίλειο των πουλιών. Είναι εξαιρετικά έξυπνα και διαθέτουν δυνατή μνήμη. Θυμούνται όλα τα λουλούδια που έχουν επισκεφτεί και πόσο χρειάζεται κάθε ένα απο αυτά για να ξαναγεμίσει με νέκταρ. Ετσι δεν χάνει χρόνο και ενέργεια με το να επισκέπτεται λουλούδια που ακόμα δεν έχουν ανανεώσει το νέκταρ τους. Έχουν επίσης τη δυνατότητα να διδάσκονται και να μεταφέρουν τη γνώση. Τα νεαρά θηλυκά κολιμπρί μαθαίνουν να χτίζουν φωλιές σωστά παρακολουθώντας τα μεγαλύτερα να χτίζουν τις δικές τους.

Όταν καταναλώνουν νέκταρ απο τα λουλούδια, πίνουν 13 γουλιές το δευτερόλεπτο και κατα τη διάρκεια της ημέρας θα καταναλώσουν μέχρι και 8 φορές το βάρος τους σε νέκταρ κάτι που τους είναι ζωτικά απαραίτητο αν θυμηθείτε τι είπαμε για το μεταβολισμό τους και το ποσοστό μυϊκου ιστού που καταναλώνουν απλώς πετώντας. Θα επισκεφτούν περισσότερα από 1.000 λουλούδια τη μέρα και αυτή η επίσκεψη τους βοηθά στην γονιμοποίηση του άνθους.

Τα χρωματα των φτερων είναι πολλά, εντυπωσιακά και ποικίλλουν ανάμεσα στα είδη, και χρησιμεύουν κυρίως στον εντυπωσιασμό του συντρόφου.Αρσενικά και θηλυκά τα περιποιούνται μετα μανίας.Ένα μεσαίου μεγέθους κολιμπρί έχει 940 φτερά που σημαίνει περισσότερα φτερά ανα τετραγωνική ίντσα κορμιού απο όλα τα πουλιά! 

Μπορεί να είναι μικρά όμως μη τα υποτιμάτε,θα παλέψουν για το χώρο τους. Το αρσενικό κολιμπρί θέτει τα όρια της περιοχής του και κυνηγάει ανελέητα όποιο άλλο αρσενικό τολμήσει να τα διαβεί. 

Αλλά και το θηλυκό, όταν έχει φωλιά απαγορεύει στο αρσενικό να πλησιάσει, για να μην προσελκύσει με τα χρώματα του τα αρπακτικά. Είναι τόσο επιθετικά που δεν χαρίζονται στα μεγαλύτερα πουλιά, αλλά ούτε και στα ψεύτικα κολιμπρί. Επιστήμονες έκαναν πειράματα με ξύλινα κολιμπρί τα οποία τοποθετήθηκαν στην "επικράτεια" άλλων κολιμπρί και οταν περισυνελέγησαν μετά το τέλος του πειράματος έφεραν σημάδια στο κεφάλι, ενώ είχαν και ξεκολλημένα τα ψεύτικα φτερά τους.

Ακόμα μια ιδιαιτερότητα των κολιμπρί είναι πως τα φτερά τους δεν ανεβοκατεβαίνουν όπως των άλλων πουλιών αλλά περιστρέφονται σε ένα οβάλ σχηματισμό ενώ όταν αιωρούνται τα περιστρέφουν στο σχήμα του αριθμού οχτώ. Το κολιμπρί πετάει περίπου όπως ένα ελικόπτερο,κι έτσι μπορεί να αιωρηθεί πάνω απ' τα άνθη για να φάει.

Κάποια είδη κολιμπρί είναι αποδημητικά οπότε διανύουν μεγάλες αποστάσεις. Το Ruby throated κολιμπρί ταξιδεύει περισσότερα απο 500 μίλια για να γεννήσει τα αυγά του στον κόλπο του Μεξικού. Την απόσταση αυτή τη διανύει σε περίπου 20 ώρες! Κάποια άλλα είδη, ταξιδεύουν 2.000 μίλια δύο φορές το χρόνο! 

Την μεγαλύτερη απόσταση τη διανύει ένα "μινι πλασματακι" 9 εκατοστών  και 3,5 γραμμαριων  το Rufous (φωτογραφία δεξιά) το οποίο πάει απο το Μεξικό μέχρι την Αλάσκα κατά τη διάρκεια της αποδημίας του.

Όταν κοιμούνται τη νύχτα, στην πραγματικότητα μπαίνουν σε ένα είδος νάρκης για να διατηρήσουν

όσο μπορούν την ενέργεια τους (διατηρούν έτσι το 60% του αποθέματος ενέργειας τους). Η ενέργεια είναι το παν για τα πουλια,ιδίως αν σκεφτεί κανείς πως απ' αυτήν παίρνουν ότι χρειάζονται για να ζεσταθούν όταν κοιμούνται τη νύχτα. Η διαχείριση ενέργειας που κάνει το κολιμπρι είναι υποδειγματική.

Ο σφυγμός τους στον ύπνο  πέφτει στα 50 χτυπήματα το λεπτό και μοιάζουν σαν πεθαμένα ενώ κάποιες φορές κρέμονται και ανάποδα! Τους παίρνει καμιά ώρα να συνέλθουν όταν ξυπνήσουν ("λες να είμαι κολιμπρί;" Αναρωτιέστε πολλοι τώρα). Οι επιδόσεις της καρδιας του και η δυνατοτητα να μειώσει στον ύπνο τις ζωτικες του λειτουργιες και ύστερα να ανανήψει του έδωσε απ' τους επιστήμονες το όνομα του "πουλιού που ξεγελάει το θάνατο".

Πάμε να δούμε και κάμποσους μύθους και θρύλους στους οποίους συμμετέχει το κολιμπρί.

Σε αρκετούς πολιτισμούς οι σαμάνοι συμβολιζαν το επίπεδο της ψυχής με το κολιμπρί. Ο συμβολισμός αυτός κυρίως είχε να κάνει με το θάρρος και την αποφασιστικότητα αυτών των πουλιών κατά την ετήσια μετανάστευση τους από τη βόρεια στην κεντρική και νότια Αμερική,όταν όπως αναφέραμε και πριν, αυτά τα μικροσκοπικά πουλιά, διανύουν χιλιάδες χιλιόμετρα. Δεν χάνουν ούτε τον προσανατολισμό τους, ούτε και τη διάθεση να πετάξουν ούτε το κουράγιο τους.

 Οι γηγενείς της Καραϊβικής, Taino, πίστευαν ότι τα κολιμπρί ήταν κάποτε μύγες που ο Ήλιος Πατέρας μεταμόρφωσε σε μικρά πουλιά τα οποία όμως, παρόλο το μέγεθος τους, είχαν την καρδιά αετού. Στην συγκεκριμένη κουλτούρα το κολιμπρί συμβολίζει την αναγέννηση γι’ αυτό και οι πολεμιστές της φυλής λέγονται Colibri warriors. Στο Μεξικό πίστευαν πως όταν οι θεοί ολοκλήρωσαν τη δημιουργία  συνειδητοποίησαν ότι κανείς δεν υπήρχε για να μεταφέρει ιδέες, σκέψεις και επιθυμίες μεταξύ τους. Η λάσπη και το καλαμπόκι ,τα υλικά από τα οποία προέρχονταν όλα τα υπόλοιπα,είχαν τελειώσει. Είχε απομείνει μονο ενας μικρός λίθος νεφρίτη,τον οποίο σκάλισαν και έτσι δημιουργήθηκε το κολιμπρί.

Οι Μάγια θεωρούσαν ότι, όταν ο Ήλιος θέλει να φλερτάρει το φεγγάρι μεταμορφώνεται σε κολιμπρί, ενώ οι Ταροσκάν ότι ένα κολιμπρί δίδαξε μια γυναίκα, πώς να υφαίνει όμορφα καλάθια με αντάλλαγμα λίγο νερό με ζάχαρη κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης ξηρασίας. Ένας μύθος των Ινδιάνων Χόπι της Αριζόνα στις ΗΠΑ, θεωρεί το κολιμπρί ως έναν ήρωα που σώζει την ανθρωπότητα από την πείνα επικοινωνώντας με το θεό της σποράς.

Από το Πουερτο Ρικο ο επόμενος θρύλος μιλαει για δυο εραστες, την Alida και τον Taroo που ο παράφορος ερωτας τους είναι παράνομος καθως ανήκουν σε αντίπαλες φυλές. Μέσα από ένα θρύλο τύπου Ρωμαίου και Ιουλιέτας (λίγο πιο βίαιου) ο πατέρας της Alida επιχειρεί να την παντρέψει με εναν άνδρα απ' τη δική τους φυλή. Εδώ καπου μπαίνουν στη μέση οι πανταχού παρόντες στους θρύλους θεοί και μετά την έκκληση της Alida την μεταμορφώνουν σε κοκκινο λουλούδι. Ο Taroo την περίμενε σε μια λίμνη να το σκασουν και έμαθε τα νέα απο το φεγγάρι. Τότε ,τσουπ παρενέβησαν παλι οι θεοί ,και αντι να ενωσουν τους δύο εραστες βρηκαν πιο ποιητικό φαίνεται να κάνουν τον Taroo κολιμπρι κι ετσι αυτος επισκέπτεται συνέχεια την αγαπημενη του, το λουλούδι. 

Αν μη τι άλλο εκπληκτικός είναι και ένας τρόπος με τον οποίο τα κολιμπρί κατάφεραν να προστατεύουν τις φωλιές τους και ενδεικτικός της νοημοσύνης τους. Με αυγά σε μέγεθος κόκκων καφέ, οι φωλιές των κολιμπρί αποτελούν εύκολη λεία για τα αρπακτικά. Ωστόσο, μια μελέτη έδειξε πως  τα μικροσκοπικά πτηνά έχουν προσαρμοστεί και αποφεύγουν τις απειλές εκμεταλλευόμενα ένα άλλο αρπακτικό. Και συγκεκριμένα το πιο επίφοβο ίσως, το γεράκι.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι περίπου το 80 % των φωλιών κολιμπρί στα βουνά της Αριζόνα είναι χτισμένα κοντά σε φωλιές γερακιών, και σε χαμηλότερο επίπεδο από αυτές. Η «ζώνη ασφαλείας» από τις φωλιές των γερακιών αποτρέπει τα άλλα αρπακτικά να πλησιάζουν χαμηλά, ώστε να μη γίνουν και τα ίδια θηράματα. Τα γεράκια δε, σπάνια κυνηγούν κολιμπρί απλώς γιατί δεν αξίζουν τον κόπο ως θήραμα, λόγω του μεγέθους τους. Οι μελέτες έδειξαν πως τα ποσοστά "επιβίωσης" των φωλιών που ήταν κοντά σε φωλιές γερακιών ήταν έως και τετραπλάσια από τις υπόλοιπες που βρίσκοταν πιο μακριά. 

Αυτά τα λίγα για ένα , αν μη τι άλλο, ενδιαφέρον πτηνό που έχει (όπως όλα στη φύση) ίσως να μας διδάξει αρκετά.