Καζουάριος , νύχια-στιλέτα

Μοιάζει να έχει έρθει από το προϊστορικό παρελθόν του πλανήτη μας, ένα πουλί που "ξεχάστηκε" από μια εποχή παράξενων και εντυπωσιακών πλασμάτων.

Ο καζουάριος είναι παλαιόγναθο πτηνό της οικογενείας των καζουαριιδών, ένα από τα μέλη των ατροπιδοφόρων (ratites), δηλαδή εκείνων των πτηνών που έχουν απωλέσει την πτητική τους ικανότητα. 

Η επιστημονική ονομασία του γένους είναι Casuarius και περιλαμβάνει 4 είδη (το ένα είναι εξαφανισμένο), τα οποία απαντούν στην Αυστραλία, την Νέα Γουινέα και τα γύρω μικρότερα νησιά. 

Ο Καζουάριος είναι απ' τα πιο επικίνδυνα πτηνά.Οταν προκληθεί από τον άνθρωπο θα του επιτεθεί και μπορεί να τον τραυματίσει άσχημα ή και να τον σκοτώσει ακόμα και μπράβο του που δε μασάει.Εχει "καταχωρήσει" τον άνθρωπο ως εχθρό, και κάτι θα ξέρει παραπάνω,όπως θα δούμε και στο τέλος του άρθρου.

Τα ισχυρά τους πόδια διαθέτουν στιβαρά και αιχμηρά νύχια, ιδιαίτερα ο εσωτερικός δάκτυλος πουκαταλήγει σε νύχι που μοιάζει με μεγάλο στιλέτο, που μπορεί να φθάσει τα 12-12,5 εκ. σε μήκος. 

Αυτό το νύχι επιφέρει πλήγματα-μαχαιριές στο θύμα και μπορεί το τραύμα να αποβεί μοιραίο. Η κατά μέτωπον επίθεση του καζουάριου γίνεται με προτεταμένους τους ταρσούς, σαν το καγκουρώ και το «φονικό» νύχι, στοχεύει στην κοιλιά του θύματος. Αλλά και η αμυντική στάση του καζουάριου είναι επικίνδυνη,διότι όταν δεχθεί επίθεση από πίσω, επιφέρει ισχυρότατα φονικά πλήγματα λακτίζοντας προς τα πίσω.

Μιλάμε άλλωστε για ενα πουλί που το μήκος του φτανει το 1,80 το ύψος τα 2 μέτρα και ζυγίζει έως και 85 κιλά. Οι καζουάριοι είναι είδη «κλειδιά» για τα δάση βροχής, επειδή τρώνε ολόκληρα τα πεσμένα φρούτα και διασπείρουν τα σπέρματα σε όλη την ζούγκλα, μέσω των περιττωμάτων τους

Η εξελικτική ιστορία των καζουαρίων, όπως όλων των ατροπιδοφόρων δεν είναι καλά μελετημένη και έχει πολλά κενά ακόμα. 

Απολιθώματα κάποιου είδους «καζουαρίου» από την Αυστραλία,, δεν θεωρείται σίγουρο ότι έχουν ταυτοποιηθεί και, πιθανόν, ανήκουν στο προϊστορικό γένος Emuarius, που περιελάμβανε «καζουαριόμορφα» μέλη παρόμοια με τα σημερινά εμού. 

Τα μέλη της οικογένειας είναι στενά συνδεδεμένα με τα κίουι (Apterygidae), με τις δύο οικογένειες να αποκλίνουν από έναν κοινό πρόγονο πριν 40 εκατομμύρια χρόνια.

Στους καζουάριους εμφανίζεται φυλετικός διμορφισμός, με τα θηλυκά να είναι μεγαλύτερα, βαρύτερα και με φωτεινότερα χρώματα στο πτέρωμά τους. Τα νεαρά άτομα είναι στην αρχή ραβδωτά, κατόπιν ομοιόμορφα καφετί, με πιο ανοικτόχρωμο λαιμό, υποτυπώδη κιτρινωπά λειριά και πρασινωπό πρόσωπο, ενώ στην κορυφή του κεφαλιού διακρίνεται το κερατινοειδές υπόβαθρο, όπου θα αναπτυχθεί η «κάσκα». 

Η κάσκα αυτή δεν εμπεριέχει κάποιο οστικό υπόστρωμα, αλλά αποτελείται από συμπαγή, σπογγώδη (πορώδη) πυρήνα, ο οποίος παίρνει ελλειψοειδές σχήμα και αναπτύσσεται καθ’ ύψος, φθάνοντας μέχρι και τα 18 εκ. 

Διάφορες θεωρίες έχουν προταθεί για τον λόγο ύπαρξης της συγκεκριμένης δομής. Υπάρχει πιθανότητα να πρόκειται για ισχυρό δευτερογενές φυλετικό χαρακτηριστικό. Άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι, οι καζουάριοι χρησιμοποιούν τις κάσκες αυτές για να «ανοίγουν δρόμο» μέσα από τους θάμνους, αλλά και ως όπλο για την επίλυση διαφορών ως προς την κυριαρχία, ή ως εργαλείο για την απομάκρυνση φύλλων κατά την αναζήτηση τροφής. 

Είναι κυρίως οπωροφάγα πτηνά, με καρπούς από τουλάχιστον 26 οικογένειες φυτών να έχουν τεκμηριωθεί στο διαιτολόγιό τους. Μάλιστα όταν τα δέντρα «ρίχνουν» τα φρούτα, οι καζουάριοι
έρχονται για να τραφούν, με το κάθε πουλί να υπερασπίζεται το «δέντρο» του για λίγες ημέρες και φεύγει όταν οι καρποί εξαντληθούν. Οι καρποί καταπίνονται ολόκληροι, ακόμη και όταν είναι μεγάλοι, όπως μπανάνες και μήλα.

Είναι μοναχικά πουλιά εκτος απ' την περιοδο της αναπαραγωγής. Οι ερωτοτροπίες τους είναι εξαιρετικα πολύπλοκες και περίεργες , διαρκούν πολλές ώρες και συχνά το θηλυκό ζευγαρώνει με περισσότερα του ενός αρσενικά. Τα αρσενικά δέχονται τους "αντιζήλους" στην περιοχή,αντίθετα τα θηλυκά δεν ανέχονται την ύπαρξη άλλου θηλυκου την εποχή της ερωτοτροπίας στην ίδια περιοχή. Τα "προκαταρκτικά" μπορούν να μεταφερθούν ακόμα και μέσα στο νερό όπου συχνά τα πουλια ζευγαρώνουν.

Οπως είπαμε και στην αρχή οι καζουάριοι είναι «διαβόητοι» για την δυνητική επικινδυνότητά τους, προς τους ανθρώπους και τα κατοικίδια ζώα. Κατά την διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου τα αμερικανικά και αυστραλιανά στρατεύματα που στάθμευαν στην Αυστραλία και στη Νέα Γουινέα είχαν προειδοποιηθεί να κρατούν αποστάσεις από αυτούς.

Πολλοί νεοσσοί καζουαρίων αιχμαλωτίζονται από ιθαγενείς στην Νέα Γουινέα και διατηρούνται εξημερωμένοι σε χωριά, όπου επιτρέπεται να περιφέρονται ως κατοικίδια πτηνά. Συχνά, διατηρούνται μέχρι να γίνουν σχεδόν ενήλικα άτομα, ώσπου προκαλούν κάποιο ατύχημα. Μάλιστα, τα ώριμα άτομα τοποθετούνται δίπλα στα σπίτια, σε «κοτέτσια» λίγο μεγαλύτερα από ό, τι τα ίδια τα πουλιά. Τρέφονται με σκουπίδια και άχρηστο φυτικό υλικό και ζουν για χρόνια σε τέτοιες περιφράξεις σε εξαιρετικα σκληρές συνθήκες. 

Σε ορισμένες περιοχές το πτέρωμά τους εξακολουθεί να θεωρείται μέσον ανταλλαγής, σαν χρήματα, γι’ αυτό και τα αιχμάλωτα ζώα στερούνται μεγάλου τμήματος των φτερών τους. Επίσης, κάποιοι ιθαγενείς προσφέρουν αιχμάλωτους καζουάριους σε διάφορες τελετές, ενώ άλλοι τούς θεωρούν ως πηγή τροφής , παρ' ολο που το κρεας τους ειναι εξαιρετικα σκληρο και άγευστο. Δεν ειναι να απορει κανεις που μας θεωρούν "εχθρους".